| 33098 |
naoogstrijf |
gritsel:
gretsǝl (P180p Kerkom)
|
Het stuk gereedschap dat voor het naoogsten wordt gebruikt. Doorgaans doet men dit met de grote houten hark die ook voor het bijeenhalen van het hooi wordt gebruikt. Zie het lemma ''houten hooihark'' (4.2.4) in aflevering I.3. Maar er is ook ander gereedschap voor in omloop, met name een zeer grote hark met een blok van meer dan één meter (tot wel 150 cm) breed en met grote ijzeren tanden, ook wel bosduivel genoemd en ook gebruikt voor het bijeenhalen van bladeren of dennenaalden voor de potstal. Dit laatste benoemingsmotief is bijeengezet in de woordtypen achterin het lemma. In de volgende plaatsen is opgegeven dat men naoogst met de harkmachine (vergelijk het lemma ''hooivergaarmachine'' (4.2.11) in aflevering I.3: L 163, 163a, P 177 (scharmachine: sxē̜ǝrmašen), 195 (idem), Q 121c, 162 en 166 (gritselmachine: gritsǝlmǝšin). In L 164, 265, 290 en 368b is opgegeven dat men naoogst met de houten eg; in L 214, 270, 286 en Q 77 met de houten gaffel. Soms is de constructie van de houten hooihark extra verzwaard om het graanveld na te oogsen; zo is in L 318b, 320c, Q 2 en 2b opgegeven dat de hark twee stelen heeft en in K 357, L 163, 163a, 321 en Q 71 dat er aparte handvaten aan de steel zijn gemonteerd om gemakkelijker te kunnen trekken.' [N 15, 38b en 38c; N 18, 93; JG 1a, 1b, 2c; L 34, 41; monogr.; add. uit N 15, 38a]
I-4
|
| 33097 |
nascharren, naoogsten |
beteengritselen:
bǝdiǝngretsǝlǝ (P180p Kerkom)
|
De akker naoogsten met een rijf of houten hark. De boer deed dit doorgaans zelf, in tegenstelling tot het aren lezen dat dan door anderen werd gedaan. Zie de toelichting bij het lemma ''aren lezen'' (5.2.4). [N 15, 38a; JG 1a, 1b; L 34, 40; monogr.; add. uit N 15, 35; N 18, 93]
I-4
|
| 25746 |
nasproeien |
laatste bewerking:
lęstǝ bǝwęrkǝŋ (P180p Kerkom)
|
Water op de omgezette moutmeelresten brengen om ze nog eens te bewerken. [N 35, 40; monogr.]
II-2
|
| 17629 |
nek |
nak:
nak (P180p Kerkom)
|
Zie afbeelding 2.12. [JG 1a, 1b]
I-9
|
| 17905 |
nemen, pakken |
nemen:
nème (P180p Kerkom)
|
nemen [ZND 25 (1937)]
III-1-2
|
| 34154 |
niet drachtig |
muntig:
møntǝx (P180p Kerkom)
|
[JG 1a, 1b; Gwn V, 4; monogr.]
I-11
|
| 33792 |
omhulsel van het teellid |
sluis:
slās (P180p Kerkom)
|
Schede van de roede. [JG, 1b; N 8, 36 en 37b]
I-9
|
| 25685 |
omzetten |
draaien:
drē̜ǝ (P180p Kerkom),
mengelen:
(het geweekt brouwgraan wordt) gǝmęŋǝlt (P180p Kerkom)
|
Het met de graanschop omkeren van het op de graanzolder uitgespreide graan. [JG 1a, 1b, 2c] || Van de natte, kiemende gerst de onderste laag boven brengen. De invuller uit P 180 merkt op dat dit omzetten twee maal per dag geschiedt. Volgens de respondent uit L 210 maakt men hopen van ongeveer 25 cm hoogte om warmte, en daardoor broeiing te verwekken. [N 35, 11; N 35, 9; monogr.]
I-4, II-2
|
| 25149 |
onbewolkt |
klaar:
kleer (P180p Kerkom)
|
klaar, helder [ZND 19A (1936)]
III-4-4
|
| 25781 |
ondergisting |
koude gisting:
koude gisting (P180p Kerkom)
|
De gisting die optreedt bij temperaturen tussen 5 en 10 graden Celsius. [monogr.]
II-2
|