| 22183 |
houtduif |
houtduif:
hootsdoef (Q121p Kerkrade),
hôôtsdoef (Q121p Kerkrade)
|
houtduif || houtduif (41 grootste en bekendste van het stel; wit aan nek en vleugels; broedt overal in bossen en tegenwoordig ook in dorp en stad; vaak in grote troepen [N 09 (1961)]
III-4-1
|
| 32906 |
houten gaffel, schudgaffel |
schepvork:
šøpvǫrǝk (Q121p Kerkrade)
|
Houten gaffel met twee lange en enigszins gebogen tanden en een korte steel, doorgaans uit een gevorkte tak gesneden; gebruikt om het hooi te spreiden en te keren, maar ook voor andere doeleinden zoals het opschudden van de graanhalmen bij het dorsen met de vlegel, of het strooien van strooisel en voeder voor de dieren in de stal. Zie afbeelding 10, a. Hoewel in het algemeen de term riek een stuk gereedschap aanduidt met méér dan twee tanden, heeft het woord oorspronkelijk en nog in sommige dialecten ook wel de betekenis van een tweetandige vork, met name dan de vork waarmee het hooi wordt opgestoken (zie het lemma ''oogstgaffel''); de opgaven in dit lemma zijn alle dubbelopgaven, naast gaffel of vork. Buiten Haspengouw en het gebied rond Lommel duidt de combinatie van een lange klinker en de letter f in de varianten van het type gaffel wel op een contaminatie van gaffel en gavel; ze staan telkens aan het slot van de varianten onder het type gaffel bijeen. Voor de fonetische documentatie van het woorddeel (hooi) zie het lemma ''hooi''.' [N 18, 30; A 28, 6; L 16, 18c; L B2, 243; Lu 6, 6; Av 1, III, 5e; monogr.]
I-3
|
| 31466 |
houten hamer |
houteren hamer:
hōtsǝrǝ hamǝr (Q121p Kerkrade)
|
In het algemeen een houten hamer die wordt gebruikt bij het plooien of platslaan van plaatmateriaal. De kop van de hamer kan vlak zijn, maar er bestaan ook houten hamers met een bolvormige kop. Zie ook afb. 163. De bombeerhamer (Q 88) is volgens Van Houcke (pag. 306) een hamer met één of twee bolronde koppen. Vgl. ook het lemma "bolhamer". [N 33, 62; N 33, 83; N 64, 41a; N 66, 8a]
II-11
|
| 25369 |
houten hamer waarmee men het slachtvee verdooft |
hamer:
hamǝr (Q121p Kerkrade),
houten hamer:
hōtsǝ hamǝr (Q121p Kerkrade),
hǫwtǝ hāmǝr (Q121p Kerkrade),
houteren hamer:
holtsǝrǝ hamǝr (Q121p Kerkrade),
houthamer:
hōtshamǝr (Q121p Kerkrade)
|
Uit verschillende toelichtingen bij de opgaven valt op te maken dat deze hamer voornamelijk bij de varkensslacht in gebruik is. Op de hamer zit soms een ijzeren pinnetje dat door de schedel van het dier wordt gedreven om zo de hersenen te beschadigen. Niet voor alle woordtypen kan de garantie gegeven worden dat ze een "houten hamer" aanduiden. [N 28, 5a; N 28,10c; monogr.]
II-1
|
| 30076 |
houten klosje |
klotsje:
klø̜tsjǝ (Q121p Kerkrade),
noot:
nōs (Q121p Kerkrade)
|
Houten klosje met daarin een geboord gat waarlangs het touw met aan de onderzijde het gewicht van het schietlood, naar beneden kan zakken. Zie ook afb. 29. [N 30, 11b; monogr.]
II-9
|
| 19552 |
houten lepel |
houteren lepel:
hootsere leffel (Q121p Kerkrade)
|
lepel, houten ~; inventarisatie benamingen (boterspaan); betekenis/uitspraak [N 20 (zj)]
III-2-1
|
| 18355 |
houten sandaal |
galoche (fr.):
kaloche (Q121p Kerkrade)
|
sandaal-achtig voetbekleedsel bestaande uit een houten zool en enkele riempjes over de voet [triep, klepper] [N 24 (1964)]
III-1-3
|
| 25356 |
houten schede |
messenschede:
mɛtsǝršęj (Q121p Kerkrade),
schede:
šięj (Q121p Kerkrade),
slachtschede:
šlaxšęj (Q121p Kerkrade)
|
Zie de toelichting bij het lemma ''leren schede''. Een eventuele toevoeging ''houten'' wordt niet fonetisch gedocumenteerd. [N 28, 121a; N 28, 121b; monogr.]
II-1
|
| 27913 |
houtjongen |
houtjong:
hōtsjǫŋ (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale]),
vaarjong:
vārjǫŋ (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Emma, Maurits])
|
Mijnwerker die belast is met het transport van houten stijlen e.d. naar de pijler. [monogr.; div.]
II-5
|
| 30604 |
houtkleur |
houtkleur:
hōtsklȳr (Q121p Kerkrade)
|
Transparante olie- of waterverf van diverse samenstelling, die gebruikt wordt bij het imiteren van houtsoorten. Met de term 'procédé' worden olieverven voor houtimitatie aangeduid. [N 67, 20]
II-9
|