| 27271 |
ontslag nemen |
(zich) de papieren halen:
dǝ papīǝrǝ hoǝlǝ (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale]),
zix dǝ papīrǝ hoǝlǝ (Q121p Kerkrade
[(Wilhelmina)]
[Domaniale]),
(zich) de papieren nemen:
zix dǝ papiǝrǝ nēǝmǝ (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Willem-Sophia]),
gekundigd haan:
jǝkøndixt han (Q121p Kerkrade
[(Wilhelmina)]
[Julia]),
vortgaan:
vutjoǝ (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale]),
zich de papieren krijgen:
zix dǝ papiǝrǝ krījǝ (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Emma])
|
Als arbeider zelf ontslag nemen uit de dienst. Men moest een aantal dagen van te voren opzeggen, wilde men zonder loonverlies de werkovereenkomst verbreken. In de Belgische mijnen moest men minstens 14 dagen vooraf het mijnbestuur in kennis stellen van zijn ontslag (Defoin pag. 219). Ook woordtypen als "kundigen" of "(zijn) dagen doen" wijzen op een opzegtermijn. [N 95, 1000; monogr.; Vwo 100; Vwo 147; Vwo 148; Vwo 267; Vwo 268; Vwo 574]
II-5
|
| 33002 |
ontsmettingsmiddel |
ongebluste kalk:
ønjǝbløs˱dǝ kalk (Q121p Kerkrade)
|
Het middel, de vloeistof die gebruikt wordt bij het ontsmetten van zaaigraan. Zie ook de toelichting bij het vorige lemma. [N M, 24b]
I-4
|
| 28295 |
ontspoord |
afgelopen:
āfjǝlōfǝ (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale])
|
Ontspoord, gezegd van bijvoorbeeld mijnwagens. [Vwo 325; monogr.]
II-5
|
| 27856 |
ontsteker |
knalhoedje:
knalhøtšǝ (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale]),
slaghoedje:
šlāxhøtšǝ (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Willem-Sophia]),
zünder:
tsyndǝr (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale])
|
Apparaat waarmee de ontploffing van springstof op gang kan worden gebracht. Het slagpijpje is een koperen buisje van 6.5 mm diameter en 4 cm lang, dat een kleine hoeveelheid ontstekingspoeder bevat. Hierin liggen twee electrische draden tegenover elkaar. Zij zijn verbonden door een kleine brug uit zeer dunne platinadraad die begint te gloeien zodra de stroom er doorloopt (Defoin pag. 141). [N 95, 411; monogr.; Vwo 212; Vwo 564]
II-5
|
| 27855 |
ontstekingspatroon |
slag:
šlāx (Q121p Kerkrade
[(Domaniale / Wilhelmina)]
[Beringen, Zolder, Houthalen, Zwartberg, Winterslag, Waterschei, Eisden]),
slagpatroon:
šlāxpatruǝn (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau II, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV])
|
Patroon die voorzien is van een ontsteker. [N 95, 411; monogr.; Vwo 5; Vwo 220; Vwo 464; Vwo 708]
II-5
|
| 21688 |
ontvangen |
gehalt (du.):
vgl. Kerkrade Wb. (pag. 116): jehalt, salaris.
jehalt (Q121p Kerkrade)
|
in het bezit gesteld worden van bijv. geld [beuren, inbeuren ontvangen] [N 89 (1982)]
III-3-1
|
| 18858 |
ontzien |
ontzien:
entzieë (Q121p Kerkrade)
|
iemand zoveel mogelijk sparen [ontzien, vreeuwen, vieren] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 17927 |
onvast ter been (zijn) |
onvast op de benen:
onvas oppen bee (Q121p Kerkrade),
slecht op de benen:
schlecht op de bee (Q121p Kerkrade),
waggelig:
wakkelig (Q121p Kerkrade)
|
lopen: onvast ter been [sporrig] [N 10 (1961)]
III-1-2
|
| 28071 |
onverantwoord kolen delven |
ruppen/roppen:
rupǝ (Q121p Kerkrade
[(Domaniale / Wilhelmina)]
[Julia])
|
Steenkool wegnemen op een plaats waar dit niet mag, of op onoordeelkundige wijze. Vooral het onverantwoordelijke aspect van het "ruppen/roppen" wordt door een aantal zegslieden benadrukt. Zo schrijft een respondent uit Q 113 dat men op de vier Oranje-Nassaumijnen met deze term bedoelde het weghalen van de kool achter de stijlen zonder ondersteuningen te plaatsen, terwijl een invuller uit Q 121 daar nog aan toevoegt dat dit op de Domaniale mijn gebeurde wanneer er te weinig wagens geproduceerd waren. [N 95A, 2; monogr.; N 95, 510]
II-5
|
| 34310 |
onvruchtbaar vrouwelijk varken |
kween:
kwin (Q121p Kerkrade)
|
Door organische afwijkingen onvruchtbaar vrouwelijk varken. [N 76, 10; JG 1c, 2c]
I-12
|