| 22650 |
overtroeven |
overtroeven:
uvvertroevve (Q121p Kerkrade)
|
Overtroeven (bij het kaarten).
III-3-2
|
| 28293 |
overvolle wagen |
overvolle:
øvǝrvǫlǝ (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale])
|
Een overvolle wagen leverde volgens de invuller uit Q 121 een extra premie op voor de laadjongen. [N 95, 673 add.]
II-5
|
| 21168 |
overweg |
overweg:
uvverjank (Q121p Kerkrade)
|
de plaats waar men een spoorweg kan oversteken [overweg, bareel] [N 90 (1982)]
III-3-1
|
| 18892 |
overwegen |
plannen:
jód plane (Q121p Kerkrade)
|
goed nadenken, alles goed bekijken voordat men iets doet [nadenken, achterdenken, naprakkezeren, overdenken] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 27563 |
overwerken |
navorderen:
noǝvø̜ǝrdǝrǝ (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Maurits]),
nawerken:
noǝwerkǝ (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale]),
overstonden maken:
øvǝrštǫndǝ māxǝ (Q121p Kerkrade
[(Domaniale)]
[Domaniale])
|
Langer werken, overuren maken. [monogr.]
II-5
|
| 24340 |
paaien |
kuitschieten:
ideosyncr.
kuut-sjisse (Q121p Kerkrade)
|
Hoe noemt u eieren leggen, kuit schieten, gezegd van vissen (schodderen, rogen, paaien, aangaan) [N 83 (1981)]
III-4-2
|
| 22804 |
paar of onpaar |
omp of paar:
omp of paar (Q121p Kerkrade),
Sub ómp: ómp of paar.
ómp of paar (Q121p Kerkrade),
paar of onpaar:
Sub paar: paar of ónpaar.
paar of ónpaar (Q121p Kerkrade)
|
Even of oneven. || Oneven of even. || Soms schijnt het [omp] alleen nog in het kinderspel bewaard. De kinderen laten elkaar raden: on of even, paar of omp, paar of ompert, effen of ontjes, enz. Kent u een dergelijk woord op deze manier? Zo ja, hoe luidt het en hoe gebruiken de kinderen het? [DC 31 (1959)]
III-3-2
|
| 29635 |
paard |
paard:
pē̜ǝt (Q121p Kerkrade)
|
[JG 1a, 1b; A 3, 4; A 11, 4; L 4, 4; L 5, 27c; L 22, 21; L 23, 1b; Gwn 5, 9a; R -s-; S 27; S 49; RND 60, 74; Wi 6, 17; monogr.; add. uit N 18]
I-9
|
| 33819 |
paard dat met rukken trekt |
roeper:
rupǝr (Q121p Kerkrade)
|
[N 8, 62r]
I-9
|
| 24859 |
paardebloem |
kettenkruid:
ket’tekroed (coll.) (Q121p Kerkrade),
paardsbloem:
peëds’blom (Q121p Kerkrade),
pɛǝtsblom (Q121p Kerkrade),
-
peàtsblom (Q121p Kerkrade),
paardsroos:
pęǝtsrūǝs (Q121p Kerkrade),
zoermelk:
zoer’mennieg (Q121p Kerkrade),
zoer’milch (Q121p Kerkrade)
|
paardebloem [DC 13 (1945)] || paardebloemblad || Taraxacum officinale Wiggers s.s. Van het geslacht paardebloem worden alleen al in Nederland ruim 200 microsoorten onderscheiden. De soort waar het hier om gaat is de gewone paardebloem. Het is een zeer algemeen voorkomend onkruid, tot ca 20 cm hoog, in wei- en hooilanden, in bermen maar ook op akkers. In vrijwel alle delen van de plant, maar vooral in de stengel, komt een bittersmakend wit melksap voor, vandaar de typen met zoer- "zuur", (-)gal en melk. Als dit sap met de huid in aanraking komt, laat het een bruine vlek achter, die moeilijk te verwijderen is. Boven de penwortel, die vooral in zandige bodem zeer diep kan zijn, draagt de plant een rozet van dicht bij elkaar staande ingesneden bladeren. De plant bloeit vrijwel het gehele jaar, van eind maart tot augustus. De bloemkleur is geel, bij sommige ondersoorten ook oranjegeel, lichtgeel of strokleurig. Na de bloei vormt zich de zogenaamde pluisbol, wel aangeduid als lampje. Vooral de bladeren worden gegeten door konijnen en door weidend vee mits de concentratie niet al te groot is. De onder zand, bijv. molshopen, bleekgeel gebleven bladeren worden ook als sla door mensen gegeten, vandaar molsla en andere typen met -sla. In grotere hoeveelheden bevordert deze konsumptie het bedplassen, vandaar de typen met pis- en zeik-. De bladeren worden ook wel gebruikt bij de bereiding van een bepaald soort koeken; zie de typen met (-)koek. Kinderen vlechten de stelen tot kettingen, vandaar de typen met keten- en ketting-. In tegenstelling tot de gebruikelijke ordening volgens het tweede element zijn de varianten van de typen paardebloem en paardsbloem geordend naar het vocalisme van het element paard-. Het type cichorei(-) is door de medewerkers vaak genoteerd als suikerij(-) en beschouwd als een nieuw type. Hier is het als een variant van cichorei opgenomen, zonder eigen type-vorm. De typen ganzetong en verbasterd gauwstom of goudstang komen doorgaans in het meervoud voor. Voor de spookopgave ɛbękrēm (bek-riem)ɛ in Q 101, zie Brok 1991, 170; en verder Pauwels 1933 en Stroop 1969. [A 13, 15; L 5, 39; L 15, 13; S 27; R 3, 94; monogr.]
I-5, III-4-3
|