| 31326 |
plaatklem |
plaatklem:
plātklɛm (Q111p Klimmen)
|
Werktuig waarmee men plaatijzer vastzet zodat dit gebogen kan worden. De plaatklem bestaat uit twee losse, of aan één eind met elkaar verbonden staven, die door één of meer schroeven of met behulp van een beugel tegen elkaar geperst kunnen worden. De plaatklem wordt in de bekken van de bankschroef vastgeklemd. Zie ook afb. 60. [N 33, 324]
II-11
|
| 24974 |
plaats maken |
opschuiven:
opsjuve (Q111p Klimmen),
plaats maken:
plaatsj make (Q111p Klimmen, ...
Q111p Klimmen),
ruimen:
rume (Q111p Klimmen)
|
ruimte beschikbaar maken [plaats maken, schavelen] [N 91 (1982)]
III-4-4
|
| 24968 |
plaats, ruimte |
plaats:
plaatsj (Q111p Klimmen)
|
plaats [SGV (1914)]
III-4-4
|
| 19470 |
plafond |
plafond:
plǝfoŋ (Q111p Klimmen),
zolder:
zø̜ldǝr (Q111p Klimmen)
|
Zie kaart. Het ondervlak of de bekleding van een zoldering. In het onderzoeksgebied wordt onder een 'plafond' vooral een gepleisterde, meestal met lijsten en/of reliefs van stuc versierde bekleding van een zoldering verstaan. De term 'zoldering' wordt daarentegen gebruikt voor het ondervlak van een verdiepingsvloer waarvan de draagbalken nog zichtbaar zijn. Zie ook het 'Limburgs Idioticon', pag. 295, s.v. 'zoldering', ø̄Met de bepaalde betekenis van onbeplakten zolder. Geh. rond Maeseyck.ø̄ Om een gepleisterd plafond te maken worden eerst tengels op onderlinge afstand van ongeveer 7 cm onder de balken van de bovenliggende vloerlaag gespijkerd. Aan de tengels wordt vervolgens droog Maasriet bevestigd, dat met zigzagsgewijs om platkopspijkers gewonden koperdraad tegen de tengels wordt vastgeklemd. In plaats van riet kan ook steengaas worden gebruikt. Daarna wordt eerst een ruwe laag vette kalkmortel aangebracht en vervolgens wordt het geheel afgewerkt met een mengsel van kalk en gips. Langs de wand brengt men gewoonlijk een plint aan die wordt vervaardigd door op het plafond latjes te bevestigen en de plint gelijk met die latjes af te werken. Eventuele ornamenten worden met gips opgeplakt. In L 383 sprak men bij een boerderij vooral van de 'zolder' en in een gewoon huis van het 'plafond'. [N 6, 20; N 54, 143a; L 2, 19; monogr.; Vld.]
II-9
|
| 30727 |
plakken |
plekken:
plɛkǝ (Q111p Klimmen),
plekketig zijn:
plɛkǝtex ˲ziǝn (Q111p Klimmen)
|
Gezegd van een verflaag die nog niet zover gedroogd is dat stof er niet meer aan blijft plakken. [N 67, 74b]
II-9
|
| 30564 |
plakspaan |
gletter:
glɛtǝr (Q111p Klimmen),
pleisterspaan:
pliǝstǝršpān (Q111p Klimmen
[(van ijzer)]
),
riester:
rēstǝr (Q111p Klimmen
[(van hout)]
),
schuurplank:
šūrplaŋk (Q111p Klimmen)
|
Van een handvat voorziene houten of metalen plankje dat wordt gebruikt bij het gelijkschuren van raapspecie of gestort beton. Zie ook afb. 88. De 'sprahe' (Q 121) bestaat uit een rechthoekig blad van vrij dun en ietwat buigzaam staal waarop een handvat gemonteerd is. Zie voor dit woordtype ook RhWb (VIII), k. 404, s.v. 'Sprahe', ø̄spreeuwø̄. De 'houten riester' (Q 121) heeft dezelfde vorm als de 'sprahe'. Soms is op deze houten riester een laag 'vilt' ('velts') gespijkerd. De '(ijzeren) riester' (Q 121) vertoont grote overeenkomst met de 'sprahe', maar is van een dikkere soort staal gemaakt. De voorkant is afgerond in de vorm van een cirkelsegment (Lochtman, pag. 22). [N 30, 9; monogr.]
II-9
|
| 30628 |
plamuur |
binnenplamuur:
benǝ[plamuur] (Q111p Klimmen),
buitenplamuur:
būtǝ[plamuur] (Q111p Klimmen),
gipsplamuur:
gipsplǝmȳr (Q111p Klimmen
[(menging)]
),
houtplamuur:
hǫwtplǝmȳr (Q111p Klimmen),
lakplamuur:
lak[plamuur] (Q111p Klimmen),
pijpaardeplamuur:
pīp˱ē̜rtplǝmȳr (Q111p Klimmen),
plamuur:
plamȳr (Q111p Klimmen),
plǝmȳr (Q111p Klimmen),
plamuur voor binnen:
plǝmȳr vyǝr benǝ (Q111p Klimmen),
plamuur voor buiten:
plǝmȳr vyǝr būtǝ (Q111p Klimmen)
|
Een uit verschillende grondstoffen samengesteld materiaal dat door de schilder wordt gebruikt om een zo effen mogelijke ondergrond te verkrijgen voor de aan te brengen afschilderverflagen. Plamuur wordt gewoonlijk met een plamuurmes opgestreken maar kan ook, in verdunde vorm, met de kwast worden aangebracht. Plamuur kan worden samengesteld uit in lijnolie gemalen krijtwit en loodwit, dat wordt vermengd met in water geweekte pijpaarde. Ook bloedpreparaten en emulsie worden in plamuur aangewend. [N 67, 28c; N 67, 28d; monogr.]
II-9
|
| 30721 |
plamuur aanbrengen |
plamuren:
plamȳrǝ (Q111p Klimmen),
plǝmȳrǝ (Q111p Klimmen)
|
Plamuur door middel van een plamuurmes of kwast opbrengen. Met behulp van plamuren kunnen schaafstreken en andere onregelmatigheden in het hout worden weggewerkt zodat een volkomen egaal oppervlak ontstaat. [N 67, 71b; div.]
II-9
|
| 30670 |
plamuurmes |
plamuurmes:
plamȳrmɛts (Q111p Klimmen),
plǝmȳrmɛts (Q111p Klimmen)
|
Werktuig voor het aanbrengen van plamuur en andere vulmiddelen. Het bestaat uit een driehoekig, veerkrachtig stalen blad waaraan doorgaans een houten handvat is bevestigd. De breedte van het blad varieert meestal tussen 2 en15 cm, maar er bestaan ook plamuurmessen met een nog breder blad. Zie ook afb. 96. [N 67, 54b]
II-9
|
| 21967 |
plank van duivenslag |
plank:
de plank (Q111p Klimmen)
|
Hoe heet het platform, de plank zelf? [N 93 (1983)]
III-3-2
|