| 32976 |
rogge |
koren:
[koren] (Q074p Kortessem)
|
Secale cereale L. Tot in de jaren vijftig het meest geteelde graangewas in Limburg, met uitzondering van Haspengouw, waar tarwe de meest verbouwde graansoort was. Men zaait ongeveer 170 kg rogge per hectare. Het koren-gebied in dit lemma wijkt aanzienlijk af van dat in het lemma ''graan, koren'' (1.2.1); vergelijk de kaarten die bij de lemma''s getekend zijn. Zie voor de benaming koren en voor de fonetische documentatie van het woord [koren] in het gebied waar ''koren'' zowel de algemene benaming alsook de benaming van de rogge is, het lemma ''graan, koren'' (1.2.1). Zie afbeelding 1, a. [JG 1a, 1b; L 34, 55b; L lijst graangewassen, 6; S 30; Wi 52; monogr.; add. uit N 15, 1a]
I-4
|
| 18284 |
rok: algemeen |
jupe (fr.):
jōp (Q074p Kortessem, ...
Q074p Kortessem),
zie ook tjeuide [*p.509: tjeuide rok, rok van tijk]
jòòp (Q074p Kortessem),
rok:
rok (Q074p Kortessem),
z.o. jòòp.
rok (Q074p Kortessem)
|
rok || rok (door vrouwen gedragen) [ZND 17 (1935)] || rok (kledingstuk voor vrouwen) [ZND B1 (1940sq)]
III-1-3
|
| 26634 |
rol van de haverpletter |
rol:
rǫl (Q074p Kortessem)
|
De (stalen) rol waarmee de haver in de haverpletter werd geplet. In een haverpletter bevonden zich twee van dergelijke rollen. In Q 95 was een van de twee rollen glad, de ander had kerven. De rol met kerven noemde men in Q 88 geriffeld (gǝrefǝlt). [Vds 238; Jan 248; Coe 224; Grof 252]
II-3
|
| 32834 |
rollen |
bet vollen wellen:
bę vǫlǝ [wellen] (Q074p Kortessem),
wellen:
wɛlǝ (Q074p Kortessem)
|
Het land bewerken met de rol, met de rol over het land gaan. In dit lemma zijn ook enige termen ondergebracht, die het rollen met een bepaald doel, resp. een tweetal manieren van rollen naar de richting betreffen. Voor het (...)-gedeelte van de varianten daarvan zij verwezen naar het simplex wellen aan het be-gin. [JG 1a + 1b; N 11, 87; N 11A, 187a + b + c + 189a; N P, 20 add.; monogr.]
I-2
|
| 19921 |
rolluik |
volet:
vǝlęt (Q074p Kortessem)
|
Vensterluik, bestaande uit smalle, horizontale latjes die met behulp van kettingscharnieren of linnen banden aan elkaar bevestigd zijn en boven het venster op een in een kast aangebrachte horizontale as kunnen worden opgerold. Het rolluik kan doorgaans van binnenuit door middel van een trekband geopend en gesloten worden. [N 55, 70; monogr.; L 1 a-m, add.; L 32, 75b add; L 1u, 17 add.]
II-9
|
| 22443 |
rommelpot |
lollepot:
De lollepot is eene pot met eene blaas overdekt, door welke blaas een stroopijl steekt, waarmee men lolt, of rommelende holle toonen geeft"(L.S. [Schuermans], pag. 347).
lollepot (Q074p Kortessem),
rommelpot:
Sub lollepot: "De lollepot is eene pot met eene blaas overdekt, door welke blaas een stroopijl steekt, waarmee men lolt, of rommelende holle toonen geeft"(L.S. [Schuermans], pag. 347).
rommelpot (Q074p Kortessem)
|
Muziekdoos.
III-3-2
|
| 21942 |
rondcirkelen |
ronddraaien:
rond dreën (Q074p Kortessem)
|
Hoe benoemt U allerlei vormen van vliegen: het rondcirkelen rond het hok? [N 93 (1983)]
III-3-2
|
| 26422 |
rondsel van de watermolen |
lantaarn:
lǝt˲gan (Q074p Kortessem),
lǝt˲gān (Q074p Kortessem)
|
Het spijlen- of stavenrad aan de onderzijde van het staakijzer. Al naar gelang het aantal steenkoppels kan zowel het aswiel als het kroonrad in het rondsel grijpen. Uit de opgaven is niet altijd af te leiden of met de term rondsel een spijlenrad bedoeld wordt. In een groot aantal molens was het rondsel vaak vervangen door een klein ijzeren kamrad met ijzeren tanden. De benaming rondsel bleef dan behouden. Zie ook het lemma ɛrondsel van de windmolenɛ.' [Vds 81; Jan 102; Coe 82; Grof 102; A 42A, 13; N O, 14a; N D, 25; monogr.]
II-3
|
| 34597 |
rongblokken |
romblokken:
romblø̜k (Q074p Kortessem)
|
Twee tot vier dwarsbalken die zowel bij de hoogkar met ladders als bij de langwagen voorkomen en waarin op de uiteinden de rongen gestoken worden. Bij de hoogkar gaat het om blokken waarop de ladders rusten. Deze ladders worden dan ondersteund door de rongen, die in de rongblokken zitten. Bij de wagen gaat het om dwarsbalken die op de langboom bevestigd zijn. Hier ondersteunen de rongen die in de rongblokken zitten de zijwanden van de wagen. [N 17, 12b + 13a + 44f + 44g; N G, 70c; JG 1b; JG 1d; JG 2b; JG 2c; monogr.]
I-13
|
| 34596 |
rongen |
romstekken:
(enkelv)
romstɛk (Q074p Kortessem),
romstokken:
(enkelv)
rōi̯mstǫk (Q074p Kortessem)
|
Twee tot acht houten of ijzeren spijlen die op de kar of wagen staan ter versteviging en/of ondersteuning van de zijwand (zowel -plank als -ladder). De rongen zitten bij de wagen in de rongblokken, terwijl ze bij de kar door middel van rongkrammen bevestigd zijn aan de onderzijde van de draagbalken van de karbak. [N 17, 12c + 31 + 44g + add; N G, 60d; JG 1a; JG 1b; JG 2b; JG 2c; Lu 4, 3a]
I-13
|