| 20778 |
groente |
groenigheids:
verzamelfiche, ook mat. van ZND 01 (a-m)
grienighets (P057p Kuringen),
groente:
verzamelfiche, ook mat. van ZND 01 (a-m)
griente (P057p Kuringen),
grunte (P057p Kuringen)
|
groenten [ZND 24 (1937)]
III-2-3
|
| 21328 |
groentevrouw |
groenselwijf:
grienselwijf (P057p Kuringen)
|
groentenvrouw [ZND 24 (1937)]
III-3-1
|
| 33109 |
grof dorsen |
baarden:
bādǝ (P057p Kuringen)
|
Het grof dorsen of voordorsen bestaat erin dat men het mooiste graan, zonder de schoof te ontbinden, met de hand uitslaat. Dit doet men ofwel tegen een ladder (L 214, 244c, 247, Q 121c; de opgaven zelf ontbreken), of ton (L 270; id.), of tegen de afsluiting tussen dorsvloer en schuurvak, of zonder meer op de dorsvloer (L 387; id.) ofwel door lichtjes met de vlegel, die dan niet te hoog wordt opgeheven, alleen op de kop van de schoven, op de aren dus, te slaan. Soms is er sprake van een apart voor dit doel gemaakte constructie; zie het lemma ''geselblok'' (6.1.7). Wanneer men de schoven goed kan uitslaan, zodat er geen graankorrels in de aren blijven zitten, wordt het grof of voorgedorste stro als dekstro gebruikt. Als er nog korrels in de aren zitten, gebruikt men deze als varkens- of schapevoer (het wordt klapstro genoemd in L 290) of moet men ze nog met de vlegel nadorsen (fǭt˱Jr˱ geeft men hiervoor op in Q 196 en 196a). Het voorgedorste graan doet dienst als zaaigraan. Voor de fonetische documentatie van het woorddeel [dorsen] zie men het lemma ''dorsen'' (6.1.1).' [N 14, 15a en 15b; JG 1a, 1b, 1d, 2c; monogr.]
I-4
|
| 17547 |
grof gebouwd |
struis:
Klank zoals in Fr. coeur.
strøs (P057p Kuringen)
|
Grof gebouwd: groot, zwaar (struis, grof, zwaar). [N 106 (2001)]
III-1-1
|
| 17549 |
grof gebouwde vrouw |
ferm partos:
ferm partos (P057p Kuringen),
machochel:
machochel (P057p Kuringen),
struis vrouwmens:
strous vromis (P057p Kuringen),
struise prij:
strose prij (P057p Kuringen),
struise vrouw:
strose vrow (P057p Kuringen)
|
Hoe heet een dik en log vrouwmens (machochel, machoechel, of iets anders) ? [ZND 38 (1942)] || hoe heet een sterk gebouwde vrouw (soms: tes, tas, enz.) [ZND 05 (1924)]
III-1-1
|
| 33110 |
grof gedorst stro |
baardslag:
bā.tslā.x (P057p Kuringen)
|
Het stro dat overblijft na het voordorsen. Zie ook de toelichting bij het voorgaande lemma. De benaming komt voor in enkele spreekwoorden over een schrale lente: als de zon op 2 februari, Maria Lichtmis, schijnt, moet de herder het grof gedorst stro bewaren, want hij zal zijn schapen moeten bijvoederen. Bij voorbeeld: in L 288: "Schijnt de zon met Lichtmis op de toren, scheper bewaar de oorden" of in L 294: "Lichtmis hel en klaor; sjieper bewaor dien oarte", of in L 322a en 330: "Sint Maria Leechmis de zon sjient op ''t altaor; sjeper neem dien horte waor." Zie voor de fonetische documenatie van het woord(deel) [schoof] het lemma ''garve'', ''gebonden schoof'' (4.6.4). [N 14, 16; JG 1a, 1b -gedeeltelijk-, 1d, 2c; monogr.]
I-4
|
| 30054 |
grondwerker |
maneuver:
[maneuver] (P057p Kuringen)
|
De arbeider die het graafwerk voor kelderruimte of funderingssleuven verricht. In L 270 werd dit werk gewoonlijk door de handlangers gedaan. Zie voor de fonetische documentatie van de tussen '(...)-' geplaatste vormen het lemma 'Handlanger'. [N 30, 3a; N 30, 26a; monogr.]
II-9
|
| 26417 |
groot kamrad |
kamrad:
kamprǭǝt (P057p Kuringen),
kamrad (P057p Kuringen)
|
Het grote verticaal geplaatste kamwiel aan de molenas van de watermolen dat tot taak heeft de draaiende beweging van de as over te brengen op een spijlenrad. Het kamwiel kan zowel van hout als van metaal zijn vervaardigd. Het kamrad zet in de meeste watermolens uit het onderzoeksgebied een horizontaal kamrad, het zgn. kleine kamrad, in beweging. Een aantal meter boven dit rad bevindt zich op dezelfde as het grote kroonwiel dat op zijn beurt de twee of vier rondsels doet draaien. Zie ook het lemma ɛaswielɛ. Het betreft daar materiaal met betrekking tot het vergelijkbare kamwiel in windmolens.' [Vds 79; Jan 99; Coe 79; Grof 98; N O, 11a; A 42A, 8; monogr.; N D, 26]
II-3
|
| 26558 |
groot rad, windrad |
windrad:
węnrǭǝt (P057p Kuringen)
|
Het van pinnen voorziene rad dat wordt gebruikt om de molenstenen met behulp van een steenreep op te heffen. Zie ook de toelichting bij het lemma ɛsteenreepɛ.' [Vds 207; Jan 190]
II-3
|
| 20346 |
grootmoeder |
bonne-bonne (fr.):
bobonne (P057p Kuringen),
bonne-ma:
kindertaal
bonma (P057p Kuringen),
bonne-maman (fr.):
hogere standen
bonnemamma (P057p Kuringen),
dikke mam:
kindertaal
dikke mam (P057p Kuringen),
grootmoeder:
groetmooier (P057p Kuringen),
grootmoeder (P057p Kuringen),
grutmoeder (P057p Kuringen),
kindertaal en gemeenzaam
grutmoeder (P057p Kuringen),
grote ma:
kindertaal
grute ma (P057p Kuringen),
grote mem:
kindertaal
grute mem (P057p Kuringen)
|
grootmoeder [ZND 35 (1941)] || grootmoeder (gemeenzaam/kindertaal) [ZND 35 (1941)]
III-2-2
|