| 25162 |
maanx |
maan:
moun (K314p Kwaadmechelen, ...
K314p Kwaadmechelen)
|
maan [ZND 01 (1922)], [ZND 30 (1939)]
III-4-4
|
| 33107 |
maat houden bij het dorsen |
slaghouden:
slaxhau̯ǝn (K314p Kwaadmechelen),
slaxhē̜ǝn (K314p Kwaadmechelen)
|
Wanneer men met meer dan één man dorst, moet men goed de maat houden; zie ook de algemene toelichting bij deze paragraaf. In dit lemma staan de benamingen voor dit houden van de juiste maat bijeen. De uitdrukking boekweit dorsen, of beter: boekweitkoek dorsen of - slaan (en heteroniemen, zie het lemma ''boekweit'', 1.2.10) betekent doorgaans: "ritmisch, op maat dorsen"; de term is een onomatopee. Soms ook betekent de uitdrukking dat alle dorsers tegelijk slaan ten teken dat het dorsen klaar is. In L 326 merkt de zegsman opdat deze uitdrukking "verkeerd dorsen" betekent. Trompen is wel de benaming voor het ritmisch luiden van de kerkklok; vergelijk ook het type luiden zelf. Voor de fonetische documentatie van het woord [dorsen], zie het lemma ''dorsen'' (6.1.1).' [N 14, 12 en 14b; JG 1a, 1b; monogr.]
I-4
|
| 25552 |
machine om roggebrooddeeg te maken |
kneedmachine:
knētmašīn (K314p Kwaadmechelen)
|
Vergelijk het lemma ''mengmachine voor deeg''. [N 29, 104]
II-1
|
| 24879 |
madeliefje |
madeliefje:
madelifje (K314p Kwaadmechelen),
madelifkǝ (K314p Kwaadmechelen),
madəli.fjə (K314p Kwaadmechelen),
-
madelifken (K314p Kwaadmechelen),
margrietje:
magridǝʔǝ (K314p Kwaadmechelen),
-
magrideï (K314p Kwaadmechelen)
|
Bellis perennis L. Een zeer algemeen voorkomend plantje met losse witte bloempjes, die aan de uiteinden paarsrood kunnen aanlopen, met een geel hartje. Het komt voor in weilanden, op gazons en in bermen en bloeit bijna het hele jaar door, vooral van april tot september. Het varieert in hoogte van 5 tot 15 cm en wordt ook vaak meizoentje genoemd. Door de onzekere etymologie van het woord meizoentje, waarin mei- oorspronkelijk vermoedelijk eerder "weide" dan "mei(maand)" betekent, met zijn vele (volksetymologische) vervormingen, is de onderverdeling van de verschillende typen zeer globaal gehouden. Invoeging van -l- (en -r-) komt voor onder meibloempje en meizoetje; de betrokken varianten staan telkens achteraan in de behandeling van de woordtypen; molenzoetje is echter apart gehouden. [A 17, 1a; A 49B, 1a; L 40, 81; monogr.] || madeliefje [DC 49a (1974)], [ZND 40 (1942)]
I-5, III-4-3
|
| 17554 |
mager |
mager:
mager (K314p Kwaadmechelen),
mōͅgər (K314p Kwaadmechelen),
scherp:
scherp (K314p Kwaadmechelen),
schraal:
schraal (K314p Kwaadmechelen),
sxrōͅl (K314p Kwaadmechelen)
|
mager [schrepel, schraal] [N 10 (1961)] || mager; Hoe noemt U: Mager, niet vet, gezegd van voedsel (schraal, schrekel) [N 80 (1980)]
III-1-1, III-2-3
|
| 33830 |
mager paard |
bik:
bek (K314p Kwaadmechelen)
|
[N 8, 62m]
I-9
|
| 32984 |
mais |
maïs:
møi̯ǝs (K314p Kwaadmechelen),
spaanse tarwe:
spǭnsǝ tɛrǝf (K314p Kwaadmechelen)
|
Zea mays L. Hoogopschietende graansoort met bloeikolven. Vroeger (in Q 14 wordt gepreciseerd: "vóór 1915") alleen als kippevoer bekend; maar de laatste decennia hoe langer hoe meer geteeld als veevoeder. Maïs wordt tegenwoordig op rijen gezet met een afstand van ongeveer 50 cm. Turkentarwe (naar de vreemde herkomst) was de oude en vrij algemene Zuidnederlandse benaming die door het veel kortere maïs verdrongen werd. Het type korentjestarwe, lett. "korreltjes-tarwe", dial. ''kurkentarwe'', is wel een volksetymologie van turkentarwe; in de veelvuldig voorkomende doubletten verschilt alleen de eerste medeklinker. De Vorsense opgave pǝtruk komt uit het Waalse peûs d''trouc'' (pois de Turc), "erwt uit Turkije". Zie afbeelding 1, g.' [N P, 22; JG 1a, 1b; L lijst graangewassen, 4; monogr.; add. uit N 15, 1b]
I-4
|
| 33822 |
mak |
gezeeg:
gǝzēx (K314p Kwaadmechelen)
|
Gezegd van een zachtaardig, gewillig paard. [JG 1a; N 8, 64i en 64j]
I-9
|
| 26638 |
malooi |
bakzak:
bak˲zak (K314p Kwaadmechelen),
halster:
halstǝr (K314p Kwaadmechelen),
meelzak:
[meel]zák (K314p Kwaadmechelen),
zak:
zák (K314p Kwaadmechelen)
|
De hoeveelheid graan die men naar de molen brengt en die groot genoeg is om er één of twee keer van te bakken. Zie ook de toelichting bij de lemmata ɛmaalgoedɛ en ɛbakmeelɛ.' [JG 1a; JG 1b; JG 1c; JG 2c; monogr.; N D, 33 add.]
II-3
|
| 20205 |
man |
man:
dījəman (K314p Kwaadmechelen),
esdīəmanhī (K314p Kwaadmechelen),
vent:
vi.nt (K314p Kwaadmechelen),
vint (K314p Kwaadmechelen)
|
die man [ZND A2 (1940sq)] || is die man hier ? [ZND A2 (1940sq)] || man [RND], [RND]
III-3-1
|