| 25946 |
molenaar |
molenaar:
mø̄lǝnę̄r (K278p Lommel),
muller/mulder:
mø̜ldǝr (K278p Lommel)
|
[N O, 40a; A 42A, 49; JG 1a; JG 1b; l 1a-m; S 24; Wi 53; Sche 7; Vds 264; Jan 285; Coe 234; Grof 261; monogr.; Vld]
II-3
|
| 25947 |
molenaarsvrouw |
mulderin/mullerin:
mø̜jldǝren (K278p Lommel)
|
De vrouw van de molenaar. [N O, 40d; Vds 271; Jan 286; Coe 235; Grof 262; monogr.; Wi 18]
II-3
|
| 26436 |
molenstenen |
stenen:
stejǝnǝ (K278p Lommel)
|
De algemene benaming voor de stenen waarmee het graan gemalen wordt. Het woordtype kwernstenen duidt de stenen van een handmolen aan. Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel ømolenŋ- het lemma ɛmolenɛ.' [N O, 17a; N D, 5; Sche 46; Jan 119; Coe 96; Grof 115; monogr.]
II-3
|
| 34572 |
molenwagen |
molen:
mølǝ (K278p Lommel),
molenwagen:
mølǝwāgǝn (K278p Lommel)
|
Vierwielige wagen met vaste voor- en zijwanden, waarvan de bak op veren rust. Het voor- en achterstel zijn met elkaar verbonden door middel van twee draagbalken. Het voorste asstel draait gemakkelijk door middel van metalen ringen die op de asbalk liggen. Deze wagen is lichter dan de langwagen, omdat de wielen lichter zijn. [N 17, 43b; N G, 51 + 71a; JG 1d]
I-13
|
| 32856 |
molshoop in het grasland |
marpshoop:
(mv marǝpshøi̯ǝp)
marǝpshōp (K278p Lommel),
merpshoop:
(mv męrpshøi̯ǝp)
męrpshōp (K278p Lommel),
molshoop:
(mv mõ̜lshuu̯ǝpǝn)
mõ̜lshuu̯ǝp (K278p Lommel)
|
Hoopje aarde, opgeworpen door een mol. Op de cultuurgronden en ook in het weiland zijn molshopen hinderlijk voor de boer, en hij zal proberen de mollen te vangen en de molshopen in het veld te verwijderen met de sleep (zie het lemma ''slepen'' in aflevering I.1.2, p. 175-176) of met een ander werktuig (zie het volgende lemma: ''molshopen verspreiden''). De benaming van de molshoop is vaak in het meervoud opgegeven. Daarom zijn bij de onderstaande woorden overal waar in de enquêtes door de informanten ook de meervoudsvormen zijn vermeld, deze hier ook opgenomen. In enkele streken worden de molshoop en de mol door hetzelfde woord benoemd. Daarom is in deze paragraaf ook het lemma ''mol'' opgenomen. De plaatsen waar de woorden voor mol en molshoop hetzelfde zijn, zijn hieronder gekenmerkt door het teken = bij de plaatscode; ze zijn in kaart 3, Mol, genoteerd.' [N 14, 80a; N 14, 81 add.; JG 1a, 1b, 1c; A 18, 12; L 1 a-m; L 1u, 165; L B2, 212; S 24, monogr.]
I-3
|
| 21598 |
mompelen |
brommen:
brômmen (K278p Lommel),
grollen:
grollen (K278p Lommel),
grommelen:
grommelen (K278p Lommel),
grommen:
grômmen (K278p Lommel)
|
Hoe noemt men binnensmonds mompelen? [ZND 22 (1936)]
III-3-1
|
| 17758 |
mond |
mond:
groewete mònd (K278p Lommel),
groote mond (K278p Lommel),
mond (K278p Lommel)
|
een grote mond [ZND 31 (1939)] || mond [RND]
III-1-1
|
| 17759 |
mond (spotnamen) |
bakkes:
ba-es (K278p Lommel),
gruət bakɛs (K278p Lommel),
mulder:
groete məlder (K278p Lommel),
toet:
groeëten toot (K278p Lommel)
|
een grote mond [ZND 31 (1939)]
III-1-1
|
| 34207 |
mond- en klauwzeer |
mond- en klauwzeer:
mont ǝn klawzei̯ǝr (K278p Lommel)
|
Een zeer besmettelijke ziekte, veroorzaakt dor een virus. De eerste verschijnselen zijn stijfheid, vermindering in de melk, hoge koorts, sterke speekselafscheiding. Daarna ontstaan er blaren op het slijmvlies van de mond en de tong, aan de spenen en tussen de klauwen. Ook inwendig kunnen blaren voorkomen. De grootste schade wordt veroorzaakt door allerlei bij- en naziekten zoals verwerpen bij drachtige dieren, zeer ernstige uierontstekingen, langdurige kreupelheden, klauwontstekingen en misvormingen van de klauwen, uitgebreide etteringen en longaandoeningen (Berns 1983, blz. 181). Zie ook het lemma ''mond- en klauwzeer'' in wbd I.3, blz. 484-486. De gegevens van A 48A, 21 zijn verwerkt in de aflevering over het kleinvee (wld I.12) in het lemma ''mond- en klauwzeer'' (1.1.7). [N 3A, 80a; monogr.]
I-11
|
| 22684 |
mondharmonica |
mondmuziekje:
(ə) mondmeziekske(n) (K278p Lommel)
|
het muziekinstrument dat langs de mond op en neer bewogen wordt en waarop geluid gemaakt kan worden door blazen en zuigen [fiep, moelfiep, noeneke, mondharmonika, muziek] [N 112 (2006)]
III-3-2
|