e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Lommel

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
smeermiddel pezerik: pęjzǝręk (Lommel), plaatvet: plowǝtvɛt (Lommel) Het smeermiddel waarmee blik, plaat of vorm worden ingevet. In N 29, 38b werd gevraagd naar het middel waarmee men invette. Deze vraag is dubbelzinnig opgevat. Een aantal informanten geeft een benaming of voor een bepaalde vaste of vloeibare smeerstof op. Een ander aantal noemt het werktuig waarmee de smeerstof uitgesmeerd wordt. Op grond hiervan zijn de opgaven van N 29, 38 verdeeld over twee lemmata. [N 29, 38b] II-1
smeerpoes nutterik: nuttərik (Lommel), nutzak: nutsàk (Lommel), onnutterik: ónuttərək (Lommel), onnutzak: ónutsàk (Lommel) onzindelijk iemand, vuilik, smeerlap || onzindelijk iemand, vuilik, smeerpoes || smeerlap, vuilik, onzindelijk iemand III-1-4
smeken smeken: smeeʔən (Lommel) smeken III-1-4
smeulen smeulen: het smeult onder de asch (Lommel), vonken: vunkt (Lommel) Hoe zegt ge wanneer iets brandt zonder vlam ? Het ... onder de as [ZND 42 (1943)] III-2-1
smid smid: smet (Lommel  [(mv smēj)]  ) In het algemeen een handwerksman die metaal, meestal ijzer, met behulp van hamers en andere gereedschappen bewerkt om er werktuigen of andere voorwerpen van te vervaardigen. Doorgaans wordt het metaal voor de verwerking in de smidsvuurhaard verhit en vervolgens op het aambeeld met behulp van smeedhamers in een bepaalde vorm gesmeed. Het woordtype vlammer (Q 113) is een afleiding van het werkwoord vlammen (vlɛmǝ) dat onder meer "slaan" kan betekenen. Vgl. ook RhWb II, kol. 548 s.v. Flammer, "Schmied".' [Wi 6; S 33; L 6, 78; L 8, 99; Weijnen BN 4, 6; N 33, 1a-b; monogr.] II-11
smidse smis(se): smes (Lommel) In het algemeen de werkplaats van een smid en meer in het bijzonder de plaats waar de smidsvuurhaard is ondergebracht. Zie ook afb. 1. [N 33, 5; S 33; JG 1a; JG 1b; monogr.] II-11
smidsgereedschap getuig: gǝtø̜jx (Lommel) De algemene benaming voor al het gereedschap van de smid. [L 19A, 13; monogr.] II-11
smidsvrouw vrouw van de smid: vrǫw van dǝ [smid] (Lommel) De vrouw van de smid. [Wi 18a; monogr.] II-11
snauwen, grauwen snauwen: snààwən (Lommel), snoeren: mar.: benamingen "snoeren"en "snuren"niet te vinden in deze betekenis (iets te maken met "iemand de mond snoeren"?)  snûûrən (Lommel) snauwen || snauwen, toesnauwen, grauwen III-1-4
snede van het blad van de zeis snede: snēi̯ (Lommel), waat: wau̯ǝt (Lommel), wǫǝt (Lommel) De scherpe snijdende binnenzijde van het blad van de zeis. Zie afbeelding 5, nummer 4. Bedoeld is hier de algemene benaming voor de snijkant van de zeis. In sommige gebieden, met name in enkele dorpen tussen het waat-gebied (in het noorden van Belgisch Limburg) en het snede-gebied (in het zuiden ervan) wordt onderscheid gemaakt tussen de eigenlijke snede en het haarpad: de smalle rand die bij het haren op het zeisblad wordt geslagen en waarvan de snede het uiteinde vormt. Zie voor deze laatste het volgende lemma: ''haardpad''. Wanneer er meer dan één variant voor een plaats was opgegeven, is bij voorkeur het materiaal van de mondelinge enquêtes in gebracht.' [N 18, 68d; JG 1a, 1b, 2c; add. uit N 17, 100; monogr.] I-3