| 25628 |
beschuitmeel |
patentbloem:
patɛntblom (Q095p Maastricht),
schuitbloem:
bǝšȳtblom (Q095p Maastricht)
|
Meel voor het bereiden van beschuitdeeg. Momenteel wordt hier het beste meel voor gebruikt, vroeger wel eens tarwe- of griesmeel. [N 29, 57a]
II-1
|
| 25636 |
beschuitmes |
lang mes:
lānk mɛts (Q095p Maastricht)
|
Mes dat gebruikt wordt bij het doormidden snijden van de beschuitbollen. [N 29, 62b]
II-1
|
| 33166 |
besjes aan de aardappelplant |
duivelsappeltjes:
dyvǝlsɛpǝlkǝs (Q095p Maastricht)
|
De besachtige groene vruchten die zich uit de bloemen van de aardappelplant ontwikkelen. Vroeger, voordat men pootaardappelen selecteerde uit de eigen oogst, werd uit deze vruchtjes van de plant pootzaad gewonnen. Het lemma bevat alleen meervouden. Bij goesbollen wordt door de zegslieden opgegeven dat ...kinderen deze bollen aan een lange twijg (steken) en dan de bollen zo ver mogelijk weggooien of zwiepen; goezen is "zwiepen". Warnant (1949, 175) vermeldt dit spel ook voor Waals Haspengouw. Het regelmatige voorvoegsel aardappel- of patatte- is hier weggelaten; zie het lemma Aardappel. Zie voor de fonetische documentatie van de varianten voor aardappel, ook datzelfde lemma Aardappel. [N 12, 7; L 32, 14; monogr.; add. uit JG 1b]
I-5
|
| 25728 |
beslaan |
beslaan:
bǝslōn (Q095p Maastricht),
beslag maken:
bǝslāx mākǝ (Q095p Maastricht)
|
Het moutmeel met water vermengen. Nadat het beslag gemaakt is, laat men het enige tijd staan, alvorens het te roeren of om te roeren onder toevoeging van roerwater. De invuller uit L 210 merkt hierover op dat men tijdens het roeren langzaam water dat steeds warmer was, toevoegde waardoor de temperatuur van het beslag steeg van 45 graden Celsius tot 70 graden Celsius. Bovendien vermeldt hij dat men tot de sluiting van het bedrijf (rond 1950) met de hand bleef beslaan. Zie ook de semantische toelichting bij het lemma ''roeren''. [N 35, 37]
II-2
|
| 21730 |
beslag |
beslag:
beslaag (Q095p Maastricht, ...
Q095p Maastricht),
beslag (Q095p Maastricht),
bǝslāx (Q095p Maastricht),
bəslaag (Q095p Maastricht),
bəslāāch (Q095p Maastricht),
bəsláág (Q095p Maastricht)
|
het in beslag nemen van goederen bijv. als uitvoering van een vonnis [beslag, kommer] [N 90 (1982)] || Het mengsel van moutmeel en water in de beslagkuip. [N 35, 45; monogr.]
II-2, III-3-1
|
| 31614 |
beslaghamer, hoefhamer |
hoefhamel:
hōfhāmǝl (Q095p Maastricht)
|
Klauwhamer met vierkante of ronde baan, waarmee hoefnagels worden ingeslagen. De klauw van de hamer wordt gebruikt om nagels die in een verkeerde richting gaan, weer terug te trekken. Een hoefnagel verkeerd in de hoef slaan, werd in L 424 ɛvernagelenɛ (varnē9gala) genoemd. Zie ook afb. 231.' [N 33, 61; monogr.]
II-11
|
| 25718 |
beslagkuip |
beslagkuip:
beslagkuip (Q095p Maastricht),
bǝslāxkūp (Q095p Maastricht)
|
De kuip waarin moutmeel en water worden gemengd. Vaak werd de beslagkuip ook gebruikt als roerkuip, terwijl men in later tijden daarvoor een aparte roerkuip ging hanteren. Zie daarom ook de semantische toelichting bij de lemmata ''roeren'' en ''roerkuip''. De invuller uit Q 99 merkt op dat het water in de beslagbak een temperatuur had van 70 à 72 graden Celsius. De inhoud van deze bak bedroeg 40 hectoliter waarvan uiteindelijk 34 à 35 hectoliter overbleef. Zie afb. 5. Zie ook de semantische toelichting bij de lemmata ''beslaan'' en ''beslag''. [N 35, 28; monogr.]
II-2
|
| 19285 |
beslissen |
beslissen:
beslisse (Q095p Maastricht, ...
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht),
bəslissə (Q095p Maastricht, ...
Q095p Maastricht),
besluiten:
beslete (Q095p Maastricht),
bəsleetə (Q095p Maastricht),
de knoop doorhakken:
də knöp doorhakkə (Q095p Maastricht)
|
beslissen || iets waarover verschil van gevoel is voorgoed tot een einde brengen [scheiden, beslissen] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 23937 |
besloten tijd |
besloten tijd:
besloten tied (Q095p Maastricht),
gesloten tijd:
gesloote tied (Q095p Maastricht),
gesloten tied (Q095p Maastricht)
|
De periode waarin er zonder speciale toestemming niet kerkelijk getrouwd kon worden, namelijk in de Advent en in de Vasten (gesloten tijd, besloten tijd). [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 21673 |
besteden |
besteden:
besteije (Q095p Maastricht, ...
Q095p Maastricht,
Q095p Maastricht),
böstèjə (Q095p Maastricht),
bəstei-jə (Q095p Maastricht),
bəsteijə (Q095p Maastricht),
bəstéjə (Q095p Maastricht),
neertellen:
neertéllə (Q095p Maastricht),
uitgeven:
oetgeevə (Q095p Maastricht),
oetgeve (Q095p Maastricht),
verteren:
verteere (Q095p Maastricht)
|
geld uitgeven voor een artikel [besteden, verteren] [N 89 (1982)]
III-3-1
|