| 33753 |
darmuitstulping |
breuk:
brø̜̄k (L292a Maxet)
|
[N 8, 61c]
I-9
|
| 33824 |
dartel |
speuls:
spøls (L292a Maxet),
weelderig:
wēldjǝrex (L292a Maxet)
|
Gezegd van felle, vurige, moeilijk te tomen paarden, vooral jonge hengsten. [JG 1d; N 8, 64g]
I-9
|
| 32891 |
daverwaat |
daverwaat:
dāvǝrwāt (L292a Maxet)
|
Blad van de zeis dat zijn spanning heeft verloren en "klappert" bij het maaien. Dit kan gebeuren wanneer het blad door veelvuldig gebruik en wetten te dun is geworden en de zeis versleten raakt. Maar een zeis kan ook "daverwatig" worden als er ondeskundig is gehaard, onregelmatig of te ver van de eigenlijke snede af, naast het haarpad, of wanneer er te lang op één en dezelfde plaats is geslagen. Men vindt in dit lemma substantieven (zoals daverwaat (subst. èn adj.), daverblad, klapzeis), adjectieven (zoals daverwatig, klapperwatig, versleten) en uitdrukkingen (zoals er zit de koekoek in of de zeis fronselt) bijeen. [N 18, 89; monogr.]
I-3
|
| 33845 |
de eerste uitwerpselen van het veulen |
pek:
pē̜k (L292a Maxet)
|
Zij vormen een zwarte, kleverige stof. [N 8, 58]
I-9
|
| 26169 |
de goede stand hebben |
(de roede) staat op snede:
stęjt˱ ǫp snɛ (L292a Maxet)
|
De goede stand hebben, gezegd van een roede, wanneer deze nieuw is ingebracht. [N O, 7n]
II-3
|
| 26602 |
de graantoevoer regelen |
keuren:
kø̜̄rǝ (L292a Maxet)
|
De graantoevoer naar de stenen regelen. Daartoe wordt gebruik gemaakt van het schoen dat aan de onderzijde in verticale richting bewogen kan worden. Hoe schuiner het schoen staat, des te meer graan tussen de stenen wordt gebracht. Er zijn verschillende methodes om de stand van het schoen te regelen. De meest verspreide methode is die met de graanstok. De graanstok, die via een touwtje aan het schoen is bevestigd, kan vastgezet worden in de groeven van de berrie. Wanneer men de graanstok achteruit zet, dan trekt het koord het schoen omhoog, zodat er minder graan gegeven wordt. De graanstok vooruit zetten betekent dat er meer graan naar de stenen wordt gevoerd. In verschillende molens kent men de graanstok niet meer. Het koord is verbonden met een tandwieltje met rem dat onder in de molen is geplaatst. Met behulp van dit tandwieltje kan de molenaar het schoen in een willekeurige positie plaatsen. Op enkele plaatsen hanteert men een eenvoudiger systeem. Het koord dat het schoen doet bewegen, is vervangen door een ketting of een leren riempje met gaatjes; op het kuipdeksel is een spijker aangebracht waarin het riempje in een willekeurige stand kan worden vastgezet. De graantoevoer vergroten leverde volgens een aantal invullers een grover, de graantoevoer verminderen daarentegen een fijner produkt op. Zie voor de specifieke benamingen voor het laten zakken respectievelijk lichten van het schoen de lemmata ɛgraan vermeerderenɛ en ɛgraan verminderenɛ.' [N O, 36j; Jan 159; N O, 19p]
II-3
|
| 33869 |
de merrie bij de hengst brengen |
naar de hengst rijden:
nǭ dǝ heŋst rii̯ǝ (L292a Maxet)
|
[N 8, 43a en 43b]
I-9
|
| 33870 |
de merrie dekken |
dekken:
dɛkǝ (L292a Maxet)
|
Zie afbeelding 11. [JG 1a, 1b; N 8, 43a en 43b]
I-9
|
| 33872 |
de merrie is niet drachtig |
gust:
gøst (L292a Maxet)
|
[N 8, 48 en 49]
I-9
|
| 33926 |
de staart couperen |
zwensen:
zwęnsǝ (L292a Maxet)
|
Het kappen of afsnijden van de staart van veulens gebeurt na enkele dagen of weken. Nadat de staart zuiver gemaakt en afgebonden is, wordt hij afgesneden en toegebrand. [N 8, 103d]
I-9
|