| 17942 |
ijsberen |
trampelen:
trampele (Q204a Mechelen)
|
lopen: zenuwachtig heen en weer lopen [drentele] [N 10 (1961)]
III-1-2
|
| 18639 |
ijsmuts |
ijsmuts:
iesmutsch (Q204a Mechelen),
īēsmötsj (Q204a Mechelen)
|
ijsmuts [N 25 (1964)]
III-1-3
|
| 25154 |
ijspegel |
kegel:
kieggele (mv.) (Q204a Mechelen),
kriekel:
krîêkel (mv.) (Q204a Mechelen),
zilveren gaard:
tussen wiemel en aerd hingt un zèlveren gaerd (= kinderraadsel).
tussen wīēmel en aerd hingt un zèlveren gaerd (Q204a Mechelen)
|
ijspegels aan het dak of aan de vensterbanken [ijskeekels, -pinnen, -kikkels, kakels] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 24174 |
ijsvogel |
ijsvogel:
iesvŏgel (Q204a Mechelen)
|
ijsvogel (16,5 schitterend blauwgroen boven, steenrood onder; vliegt snel over beek, sloot en langs ven; broedt in gat in steile over; vangt visjes; vrij zeldzaam [N 09 (1961)]
III-4-1
|
| 25134 |
ijzel, bevroren neerslag |
ijsregen:
iesréén (Q204a Mechelen),
īēsrèj.n (Q204a Mechelen)
|
ijzel, onderkoelde regen waarvan de straten spiegelglad worden [heezel, hijzel] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 25157 |
ijzelen |
ijzelen:
iezele (Q204a Mechelen),
īēzelen (Q204a Mechelen)
|
ijzelen [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 33420 |
ijzeren deurtje voor het ovengat |
ovensleutel:
ǭvǝšlø̄tǝl (Q204a Mechelen)
|
Het ijzeren deurtje waarmee het ovengat afgesloten wordt. Vergelijk het lemma "ovendeur" in aflevering II.1, pag. 71. Vroeger gebruikte men ter afslsuiting van de oven soms een lemen bal, die schotel genoemd werd. Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel (oven-) het lemma "bakoven" (3.1.3). [N 5A, 25b]
I-6
|
| 32767 |
ijzeren eg |
ijzeren [eg]:
īzǝrǝ [eg] (Q204a Mechelen)
|
De drie- of vierhoekige eg waarvan zowel het geraamte als de tanden van ijzer waren; zie afb. 55 en 56. Waar zulk een eg als onkruideg en/of als zaadeg diende, is vermeld in de betrokken lemmata verderop. De vorm die de ijzeren eg ter plaatse kon hebben, is hieronder voorgesteld door de tekens ∆ en vierkant. Voor ''eg'' en ''eg'' zie men de toelichting bij het lemma ''eg''.' [JG 1a + 1b add.; N 11, 70 + 71 + 72 add.; N 11A, 161; N J, 10; A 13, 16b; monogr.]
I-2
|
| 32907 |
ijzeren gaffel, oogstgaffel |
gaffel:
gafǝl (Q204a Mechelen),
hooigaffel:
[hooi]gafǝl (Q204a Mechelen),
hooivork:
[hooi]vǫrǝk (Q204a Mechelen)
|
Twee- of drietandige ijzeren vork, met lange, enigszins gebogen tanden en een lange houten steel, gebruikt om hooi of korenschoven op te steken en op de wagen te laden. Zie afbeelding 10, b. Voor het voorkomen van de term riek en van varianten van het type gāfel, zie de toelichting bij het lemma ''houten gaffel''. Voor de fonetische documentatie van het woorddel (hooi) zie het lemma ''hooi''.' [N 18, 27; JG 1a, 1b; A 28, 2; L 1 a-m; L 16, 18a; L B2, 241; Lu 6, 2; S 9; Wi 3; Av 1 III 5a, b; monogr.]
I-3
|
| 25371 |
ijzeren pin waarmee men het slachtvee verdooft |
pin:
pīn (Q204a Mechelen)
|
De woordtypen in dit lemma kunnen op verschillende zaken duiden. Men kan ermee bedoelen de ijzeren pin die uit het schietmasker gedreven wordt of de pin die op een hamer waarmee men het dier op de kop slaat, is bevestigd, of de pin van het penapparaat. Dit laatste werktuig is een voorloper van het penschietmasker. Zie ook de toelichting bij het lemma ''schietmasker''. [N 28, 5b; N 28, 5d; monogr.]
II-1
|