| 26586 |
maalkanten |
(het) maalvlak scherpen:
mālvlak širpǝ (Q204a Mechelen)
|
De maalkanten van de groeven scherpen. [N O, 34h]
II-3
|
| 26656 |
maalloon, maalgeld |
maalloon:
mālluǝn (Q204a Mechelen)
|
Het maalloon in de vorm van een gedeelte van het gemalen graan of een bedrag in geld dat de molenaar uit het meel schept respectievelijk in rekening brengt. Het maalloon in natura varieerde van plaats tot plaats. Zo vermelden de invullers uit l 213 en l 216 dat daar 1/20 deel werd geschept. In Q 39 werd 1/16 van iedere 100 kilogram als maalloon ingehouden. Volgens de zegsman uit l 381b werd er een onderscheid gemaakt tussen enerzijds het zelf brengen van graan naar de molen en het halen van graan door de molenaar met behulp van de wagen. In het eerste geval werd 1/20, in het tweede geval 1/16 van iedere 100 kilogram meel als maalloon geschept. In l 209 was 1 kilogram gebruikelijk; toch werd ook naar de draagkracht van de boer gekeken bij de bepaling van het maalloon. Voor zover opgegeven door de invullers, is achter het plaatscodenummer tussen ronde haken opgenomen hoeveel het maalloon in de betreffende plaats bedroeg. De woordtypen maalloon (Q 1, Q 2a, Q 3, Q 5, Q 71, Q 72, Q 82, Q 88, Q 95, Q 162, Q 180, Q 188, Q 240, Q 241), maalgeld (l 416, l 417, l 418, P 119, P 120, P 176, P 177a, P 184, P 187, P 188, P 195, Q 77, Q 78, Q 88, Q 159, Q 160, Q 160a, Q 162, Q 164, Q 181, Q 240), molster (K 360, l 414, P 57, Q 2a, Q 84, Q 91), molser (P 184) en molstergeld (Q 83) zijn specifiek van toepassing op een betaling in geld. De woordtypen monster en monstermeel zijn daarentegen in respectievelijk K 318 en K 359 voor ø̄maalgeldø̄ niet gebruikelijk. [N O, 38h; A 42A, 48; JG 1a; JG 1b; Vds 170; Jan 271; Jan 272; Coe 254; Coe 255; Grof 294; Grof 295; monogr.]
II-3
|
| 26440 |
maalstoel |
gebinte:
gǝbøn (Q204a Mechelen)
|
Het stelsel van balken waarop de molenstenen rusten. Volgens Janssen (pag. 131) werd zoɛn maalstoel in watermolens vooral gebruikt in kleine molens, waar de stenen zich op de benedenverdieping bevonden.' [N O, 18u; Jan 254; Coe 232; Grof 260; monogr.; N O, 27b]
II-3
|
| 20593 |
maaltijd in de voormiddag |
tienurens-caf, de -:
speciaal bij de boeren
10 oereskaffè (Q204a Mechelen)
|
namen en uren van de dagelijkse maaltijden: 10 uur [ZND 18G (1935)]
III-2-3
|
| 26595 |
maalverlies |
maalverlies:
maalverlies (Q204a Mechelen)
|
Het verliezen van meel tijdens het maalproces. [N O, 36i]
II-3
|
| 26576 |
maalvlak |
maalvlak:
maalvlak (Q204a Mechelen)
|
Dat gedeelte van het steenoppervlak dat het eigenlijke maalwerk verricht. Volgens Vanderspickken (pag. 41) worden de buitenste 15 tot 20 cm van de steen als maalvlak beschouwd. [N O, 18a; Vds 192; Jan 195; Coe 161; Grof 193; N O, 18a; A 42A, 33]
II-3
|
| 33891 |
maanblind paard |
maandblind:
mǭnbleŋk (Q204a Mechelen),
maandoog:
mōǝntǫu̯x (Q204a Mechelen)
|
Gezegd van een paard met een periodieke oogontsteking, gewoonlijk om de maand of na twee maanden. Het paard is dan lichtschuw en het hele oog vertoont ontstekingsverschijnselen: een sterke traanafscheiding en een roodachtige kleur van de bindhuid. De kwaal is gewoonlijk na twee à drie weken geweken, maar kan zich ook periodiek herhalen en tot blindheid leiden. De naam maanblindheid houdt verband met de vroegere mening, dat deze kwaal maandelijks, bij het op- en afgaan van de maan, terugkeerde. [A 48A, 38a; N 8, 62p en 90v]
I-9
|
| 22438 |
maandag voor aswoensdag |
dulle maandag:
dulle mondeg (Q204a Mechelen),
rozenmaandag:
vgl. Du. Rosenmontag, carnavalsmaandag.
rozenmontaag (Q204a Mechelen)
|
naam voor de maandag voor Aswoensdag [VC 26 (1961)]
III-3-2
|
| 25165 |
maansverduistering |
mondsverduistering:
monsverduustering (Q204a Mechelen)
|
Eclips van de maan [SGV (1914)]
III-4-4
|
| 25162 |
maanx |
mond (du.):
mont (Q204a Mechelen)
|
maan [SGV (1914)]
III-4-4
|