| 32778 |
onkruideg, stoppeleg |
[eg]:
[eg] (P193p Mettekoven
[(driehoekig, van hout)]
)
|
De onkruideg is een eg waarmee men onkruid en wortels van met name kweekgras uit de akker opegde. Met deze eg bewerkte men ook ondiep geploegd stoppelland. Ze werd verder nog gebruikt om het land vlak te trekken en om een akker die geploegd moest worden, voor te bewerken. Men maakte vooral bij deze eg gebruik van de egketting. Door deze verder naar achteren op de eg vast te maken, kon men de tanden van de eg dieper door de grond laten gaan. De onkruideg was vroeger vaak een drie- of vierhoekige houten eg met schuin naar voren gerichte tanden. Wat de vorm betreft, leek ze op de zaadeg, maar ze had minder en tevens langere tanden, die dieper door de grond gingen en waaraan het onkruid minder bleef vastzitten. Als men maar één eg had of gezien de grondsoort ter plaatse dezelfde eg voor meerdere doeleinden kon gebruiken, spande men de eg "scherp" aan, wanneer bij de bestrijding van onkruid e.d. diep geëgd moest worden. Egbenamingen naar de stand van de tanden hoeven dus niet een andere eg te betreffen dan die welke men - maar dan "bot" aangespannen - bij het ineggen van zaad gebruikte. Bijzonderheden omtrent de vorm (‚àÜ, vierkant, –î), het materiaal en het aantal tanden van de onkruideg zijn, voorzover die werden opgegeven, achter de betrokken plaatsnummers vermeld. Aan het einde van het lemma staan enige termen die duiden op de vorm van de onkruideg of het materiaal waaruit deze vervaardigd was, en andere die een moderner egtype betreffen, dat men later is gaan gebruiken voor de bestrijding van onkruid e.d. Voor dialectvarianten in de (...)-vorm zij verwezen naar de betrokken lemmata in de omgeving. Wat met ''eg'' en ''eg'' bedoeld wordt, is aangegeven in de toelichting bij het lemma ''eg''.' [JG 1a + 1b + 1c + 2c; N 11, 70 + 72; N 11A, 160 + 169g; N J, 10 add.; N P, 15 + 16 add.; A 13, 16b; div.; monogr.]
I-2
|
| 20581 |
ontbijt |
ontbijt:
oͅnt˂bēt (P193p Mettekoven)
|
de eerste maaltijd van de dag [ZND 40 (1942)]
III-2-3
|
| 20814 |
ontbijtkoek, peperkoek |
peperkoek:
pīpərkuk (P193p Mettekoven)
|
peperkoek [ZND 40 (1942)]
III-2-3
|
| 17595 |
ooglid |
deksel:
deksel (P193p Mettekoven)
|
een ooglid, de oogleden (deksel van het oog) [ZND 34 (1940)]
III-1-1
|
| 33486 |
oogstappel |
oogstappel:
ūsapələ (P193p Mettekoven)
|
[ZND 40 (1942)]
I-7
|
| 18237 |
oorring |
oorbel:
ōrbeͅllə (P193p Mettekoven)
|
een paar oorringen [ZND 40 (1942)]
III-1-3
|
| 24361 |
oorworm |
worm:
fon. var. niet overgenomen
worm (P193p Mettekoven)
|
oorworm [ZND 34 (1940)]
III-4-2
|
| 17935 |
op de loop gaan |
op loop gaan:
op loup gōͅn (P193p Mettekoven)
|
op de loop gaan [ZND 30 (1939)]
III-1-2
|
| 32920 |
op rijen zetten |
beteenscharren:
bǝdāi̯ŋsxē̜rǝ (P193p Mettekoven)
|
Het uitgespreide gras dat de eerste droging heeft ondergaan bijeenwerken tot rijen of langwerpige heuveltjes. Het voorwerp van de overgankelijke werkwoorden is steeds: hooi of gras. Wanneer het resultaat van de handeling, i.c. de rij, in het woordtype voorkomt, wordt steeds door middel van (...) verwezen naar de woordtypen van het lemma ''rij, wiers''. Om de vergelijking te vergemakkelijken is in dit lemma dezelfde volgorde van woordtypen of afleidingen daarvan aangehouden als in het lemma ''rij, wiers''. Achter in het lemma staan dan de werkwoorden bijeen die geen formeel verband met de benamingen voor de rij hebben. De kaart bevat de denominatieven van de heteroniemen voor rij, wiers en de werkwoordelijke uitdrukkingen met die heteroniemen, ook geordend zoals in het lemma ''rij, wiers''. [N 14, 100; JG 1b, 1c, 2c; A 10, 18; L 38, 36; monogr.]
I-3
|
| 21548 |
openbare verkoop |
publieke verkoop:
publieke verkoop (P193p Mettekoven)
|
Hoe heet een openbare verkoping bij opbod? [ZND 41 (1943)]
III-3-1
|