| 32726 |
ploegvoor |
bouwvoor:
bǫu̯[voor] (L163a Milsbeek),
voor:
vōr (L163a Milsbeek)
|
Onder ploegvoor wordt verstaan de lange, rechte geul die telkens ontstaat wanneer de ploeg een strook aarde lossnijdt en naar links of naar rechts omkeert: de open voor dus tussen het reeds geploegde en het nog te ploegen deel van de akker in. Vaak worden de ploeggeul en de daaruit afkomstige, omgekeerde aarde als één geheel gezien. Het woord voor of voord is derhalve niet alleen op de open voor van toepassing, maar meestal ook op de daaruit opgeploegde reep aarde ernaast (zie het volgende lemma). De termen ploegvoor, akkervoor en bouwvoor, die voor de betrokken plaatsen - meestal naast voor - werden opgegeven n.a.v. N 11, 58 "de gewone voor die bij het ploegen telkens ontstaat", zijn misschien ook of eerder op te vatten als benaming voor de regelmatig, geploegde bovenlaag van de akker (zie het lemma bouwvoor). Opgaven waarmee een greppel of een vaste, als loop- of als afwateringsgeul gebruikte voor bedoeld wordt, zijn in dit lemma niet opgenomen. [N 11, 58; N 11A, 129d; N P, 11a; JG 1a + 1b; A 18, 1a; L 8, 63; L 24, 27; S 41; Wi 4 + 15; GV, Ml; div.; monogr.]
I-1
|
| 32730 |
ploegzool |
bank:
bãŋk (L163a Milsbeek),
ijzerbank:
īzǝrbãŋk (L163a Milsbeek)
|
De termen die in dit lemma bijeen zijn gezet, hebben alle betrekking op de grond of de grondlaag onder de bouwvoor. De onder A. vermelde benamingen zijn vooral van toepassing op de korst of harde laag, die bij regelmatig ploegen onder in of juist onder de voor gevormd wordt door de druk en de strijkende werking van het ploeghoofd; van tijd tot tijd moet deze laag met de ondergronder gebroken worden. Onder B. vindt men benamingen voor een harde laag onder de bouwvoor, die het water slecht doorlaat. Deze termen betreffen soms een uitgestrekte laag, in andere gevallen een bank of een laag van beperkte omvang. Vaak ook wijzen ze meer op een grondsoort dan op een laag onder de bouwvoor. De veelheid van termen (zoals die voor bijzondere kleisoorten, klevende en kneedbare aarde, modderige grond e.d.) hangt nauw samen met plaatselijke en regionale verschillen in bodemgesteldheid. Tenslotte wordt onder C. een opsomming gegeven van benamingen voor een bijzondere laag in de ondergrond, een roestbruine ijzerhoudende laag (van een bepaalde grondsoort) die hard of zacht kan zijn. [N 11A, 129g; N 27, 12a + b; N 27, 13a add.; monogr.; div.]
I-1
|
| 31083 |
poetsborstel |
insmeerborstel:
ensmę̄rbǫrsǝl (L163a Milsbeek),
uitpoetsborstel:
ytputs˱bǫrsǝl (L163a Milsbeek)
|
De borstel voor het poetsen. [N 60, 143b]
II-10
|
| 21078 |
poffen |
poffen:
póffe (L163a Milsbeek)
|
afbetaling, Op ~, op de pof kopen [poffen?] [N 21 (1963)]
III-3-1
|
| 20762 |
poffertje |
poffertje:
pøfərkə (L163a Milsbeek)
|
poffertje, oliebol
III-2-3
|
| 19418 |
poken |
porkelen:
pøͅrkələ (L163a Milsbeek),
porken:
poͅrkə (L163a Milsbeek),
pøͅrkə (L163a Milsbeek),
rakelen:
rōͅkələ (L163a Milsbeek)
|
poken
III-2-1
|
| 31074 |
polijstijzer |
polijstijzer:
polęjstīzǝr (L163a Milsbeek)
|
Een lang gebogen ijzer met twee handvatten waarmee men de zool met was glimmend poetst. Zie afb. 61. [N 60, 136]
II-10
|
| 30931 |
pompon |
pluim:
plym (L163a Milsbeek)
|
Kleine, bolvormige wollen of zijden versiering op het voorblad van schoenen. [N 60, 35]
II-10
|
| 18493 |
pompon [wld ii.10, p. 28] |
pluim:
Pompons.
plŭŭmmə (L163a Milsbeek)
|
Andere versieringen? (strikken, pompons etc.)? [N 60 (1973)]
III-1-3
|
| 31639 |
pompzwengel |
pompenstang:
pōmpǝstaŋ (L163a Milsbeek)
|
Een met de hand te bedienen hefboom die door middel van de zuigerstang de pompzuiger op en neer doet bewegen. Zie ook afb. 240. Met het woord ɛijzerwerkɛ (izarwerak) werd in L 423 het geheel van alle metalen onderdelen aangeduid die nodig waren om de zuiger in beweging te brengen. Het ijzerwerk bestond behalve uit de pompzwengel ook uit de ɛstoelɛ (sto:l), de ondersteuning van het scharnierpunt van de pompzwengel, en de passant (pasant), een uit twee metalen plaatjes vervaardigd overgangsstuk dat de scharnierende verbinding vormde tussen de pompzwengel en de zuigerstang. Het hele ijzerwerk was gemonteerd op een houtenplank, de pompenplank (pompzplayk).' [N 64, 133n; N 66, 49n; monogr.]
II-11
|