| 24967 |
zandbank |
eilandje:
eilèndje (L382p Montfort),
zandplaat:
zandj plaat (L382p Montfort)
|
zandbank, hoger gelegen deel van zand in een rivier of meer [bank, zandskel, zandbplaat, visplaat] [N 81 (1980)]
III-4-4
|
| 32896 |
zandblok, klomp |
zandklomp:
zantjklǫmp (L382p Montfort)
|
Wanneer de maaier het natte zand of de leem die hij nodig had om de strekel "scherp" te maken, niet bij de hand had, bij voorbeeld in de vorm van molshopen of aan een slootkant, dan nam hij dat zelf mee in een hol voorwerp, en wel doorgaans in een (oude) klomp. In dit lemma komen de benamingen van dit voorwerp ter sprake. Het spreekt voor zich dat dit zandblok of deze klomp alleen daar voorkwamen waar men ook de strekel kende. Uit de verscheidenheid van de namen en uit de aantekeningen van de zegslieden is af te leiden dat vele soorten holle voorwerpen voor dit doel konden dienen; vandaar ook de vele dubbele opgaven die in dit lemma zijn verwerkt en de volgende aantekeningen: L 364: "in een emmer"; L 361: "ook wel in een zak gedaan"; Q 1: "het wetslijk werd op de grond gelegd". In L 359, 361, 362, 363, 365, 366, 416, Q 1, 2a, 71, 85 en 171 werd uitdrukkelijk opgegeven dat het slijpzand níét in een klomp werd meegenomen naar het veld. Opmerkenswaard zijn nog de aantekeningen van de zegslieden van P 178: "werd aan de snaad (de steel van de zeis) vastgemaakt" en van L 423: "de slijpbus is een houten pot voor het zavel". Hoewel in feite etymologisch identiek, zijn de vormen klomp en klonk hier en op de kaart uit elkaar gehouden. Zie verder ook voor de inhoud van het zandblok het lemma ''slijpzand, zavel''.' [N 18, 83; JG 1a, 1b]
I-3
|
| 23859 |
zandfiguren bij de processie |
figuren:
figuure (L382p Montfort)
|
De zandfiguren die op straten en stoepen worden gestrooid. [N 96C (1989)]
III-3-3
|
| 24924 |
zandkorrel, korreltje zand |
korrel:
⁄ne korrel z‧andj (L382p Montfort),
zandkorrel:
zandj korrel (L382p Montfort),
zandjkorrel (L382p Montfort)
|
zandkorrel, korreltje zand [zandeke] [N 81 (1980)]
III-4-4
|
| 33143 |
zandzeef, onderste zeef in de wanmolen |
zandzeef:
zantjzēf (L382p Montfort)
|
De tweede, fijne, zeef in de wanmolen die het zand scheidt van hetgeen door de bovenste zeef is gekomen, zodat dit graanafval (stukjes aar, onkruidzaad, kleine korrels, enz.) als veevoer gebruikt kan worden. Zie ook de toelichting bij de lemma''s ''zeef in de wanmolen'' (6.3.7) en ''graanafval'' (6.1.30). [N 14, 45a; JG 1b -gedeeltelijk-; monogr.]
I-4
|
| 33101 |
zang, bussel gelezen aren |
zang:
zaŋ (L382p Montfort)
|
De bussel die de arenlezers bijeenbrengen. Vergelijk het lemma ''bussel geharkte aren'' (5.2.3). In het westen van de Kempen wordt opgemerkt dat dergelijke zangen vooral bij het lezen van hennep worden gemaakt. In het Noord-Truierlands worden de zangen niet gebonden, maar los verzameld. Godsschel, naar Jongeneel 1884, is een metafoor naar de vorm van de altaarbel. [N 15, 36; JG 1a, 1b, 1c, 2c; monogr.]
I-4
|
| 24283 |
zanglijster, lijster |
lijster:
(zang)liester (L382p Montfort),
liester (L382p Montfort),
zanglijster:
(zang)liester (L382p Montfort)
|
lijster [SGV (1914)] || zanglijster
III-4-1
|
| 21403 |
zaniken, zeuren |
melken:
meilkə (L382p Montfort),
mijmelen:
meemələ (L382p Montfort),
vermemmen:
verwmèmmə (L382p Montfort),
zagen:
zègə (L382p Montfort),
zéege (L382p Montfort),
zaniken:
zaanikə (L382p Montfort, ...
L382p Montfort),
zanike (L382p Montfort),
zanikken (L382p Montfort),
zeuren:
zeure (L382p Montfort),
zeurə (L382p Montfort, ...
L382p Montfort)
|
langdurig of telkens op dezelfde toon of lastige manier over iets spreken, bijv. om zich te beklagen [zeuren, zaniken, zemelen, nijnaaien, merelen, nosteren, memmen, melken, naaien, moesjanken] [N 87 (1981)] || steeds over een vervelende wijze over iets spreken [semmelen, zeveren, zagen, zemelen, zeuren, zaniken] [N 85 (1981)] || zaniken [SGV (1914)] || zeuren [SGV (1914)]
III-3-1
|
| 24938 |
zavel, lichte klei |
hemelvleug:
hemel vlaeig (L382p Montfort),
modder:
modder (L382p Montfort),
zavel:
zavel (L382p Montfort),
zavelgrond:
zavel grondj (L382p Montfort)
|
zand met klei, beekbezinking [zavel] [N 81 (1980)] || zand met kwarts, gele, bruine of grijze aarde [zavel] [N 81 (1980)]
III-4-4
|
| 20164 |
zedelijk slecht meisje |
loeder:
loedər (L382p Montfort),
loper:
luipər (L382p Montfort),
vlemmentette:
flemnitet (L382p Montfort),
wats:
watsj (L382p Montfort)
|
een zedelijk slecht meisje [wiender, loeder, loopster, kit, duivin, lellebel, sloerie, wats, flauwtoet] [N 86 (1981)]
III-2-2
|