| 32721 |
niet of niet goed voren |
(de ploeg) pakt niet:
pakt ni (L115p Mook),
(de ploeg) staat niet goed:
stęt ni ˲gūt (L115p Mook),
het schaar(d) is bot:
ǝt sxǭr es bot (L115p Mook),
ruggen bouwen:
røgǝ bǫu̯ǝ (L115p Mook
[(te hoog)]
)
|
Aan het begin van een nieuwe voor kan het gebeuren - vooral als men de ploegstaart niet stevig vasthoudt - dat de ploeg niet of moeilijk de grond in wil: het ploeglichaam trekt een streep over de harde voor of pakt deze slechts ten dele. Een ploeg voort niet goed, als hij - niet goed afgesteld zijnde - te veel of te weinig grond grijpt of de losgeploegde aarde te hoog opwerpt. Er ontstaan evenmin mooie voren, als er kweekgras, onverteerde mest e.d. in het om te ploegen land zitten en als er zich mest vastzet aan de ploegschei. [JG 1a; N 11A, 124c; monogr.]
I-1
|
| 30857 |
nijptang |
knijptang:
kniptaŋ (L115p Mook)
|
In het algemeen het werktuig om te knijpen en te trekken. Zie afb. 9. [N 60, 184a; N 60, 236]
II-10
|
| 32574 |
ogenschijnlijk goed bemesten |
aan de kant goed mesten:
án dǝ kānt ˲gūt mēstǝ (L115p Mook)
|
Een akker bij gebrek aan mest of uit zuinigheid alleen aan de kanten of aan de zijde van de weg goed bemesten, om later het daar goed gedijende gewas de indruk te laten wekken, dat het stuk in zijn geheel goed bemest werd. [N 11A, 32]
I-1
|
| 33558 |
okkernoot |
noot:
-
noot (L115p Mook)
|
okkernoot [DC 17 (1949)]
I-7
|
| 33745 |
omheinen |
heg poten:
hęq pōtǝ (L115p Mook)
|
Iets omgeven met een omheining, meest van toepassing op een weiland. [N 14, 63; L 32, 45; A 25, 9; Gwn 16, 11; Vld.; monogr.]
I-8
|
| 32784 |
onderdelen van de kettingeg |
duimen:
dymǝ (L115p Mook),
schakeltanden:
sxākǝltānt (L115p Mook),
sleepbalk:
slē̜i̯p˱balǝk (L115p Mook),
trekbalk:
tręk˱balǝk (L115p Mook)
|
Voor de betrokken onderdelen zie men ook de afb. 63 en 64. [N 11A, 163b + c + d; monogr.]
I-2
|
| 32845 |
onderdelen van het zwenghout en de evenaar |
huis:
hys (L115p Mook),
schevel:
sxē̜vǝl (L115p Mook),
trekhaken:
trękhǭkǝ (L115p Mook)
|
Voor de betrokken onderdelen zie men ook de afb. 98, 99 en 100. [N 11A, 103a + b + c; N 11A, 104a + b; div.; monogr.]
I-2
|
| 32731 |
ondergronden, woelen |
ondergronden:
ondergronden (L115p Mook)
|
Met een aparte ploeg of met een aan de gewone ploeg bevestigde schaar, klauw of haak de zool, harde laag of bank onder (in) de voor breken of openrakelen. [N 11, 46; N27, 13b]
I-1
|
| 32640 |
ondergronder, woeler |
ondergronder:
ondǝrgrondǝr (L115p Mook),
voetje:
vytjǝ (L115p Mook)
|
De ondergronder of woeler was een aparte ploeg zonder kouter en riester, maar met een lansvormige schaar of twee in tegenovergestelde richting geplaatste messen vóór op het ploeghoofd. Vaak werd de oude aanaardploeg tot ondergronder omgebouwd. Met deze ploeg, die vóór de gewone ploeg uitging of erop volgde, werd de ondergrond, de bodem van de voor opengebroken. Men kon ook met de gewone ploeg de ondergrond losrakelen, door op de plaats van de voorschaar of het kouter, dan wel aan of onder de ploeghiel een woelschaar, een woelhaak of woelmes aan te brengen. Aldus werd tegelijkertijd de bovengrond geploegd en de ploegzool opengebroken. [N 11, 33j; N 11A, 76a + 76b + 77; N 27, 14]
I-1
|
| 32701 |
onderploegen |
onderbouwen:
õndǝr[bouwen] (L115p Mook)
|
In dit lemma zijn de benamingen verzameld voor het onder de grond werken van mest bij het ploegen van de zaaivoor en voor het onder- of omploegen van een mislukt gewas of een gewas dat als mest moet dienen, voorzover dat niet gedaan wordt op de ondiepe wijze, bedoeld in het vorige lemma. Termen als akkeren, diep ploegen, diep bouwen en voorgoed omdoen, die niet op het onderploegen van mest als zodanig wijzen, maar op de manier van ploegen waarbij dit gebeurt, zijn opgenomen in het lemma zaaivoren ca. [JG 1a + 1b; JG 2c; N 11, 44; N P, 14]
I-1
|