| 30534 |
dakgoot |
goot:
gūǝt (L288p Nederweert)
|
Zie kaart. Horizontaal afvoerkanaal dat onder een dakrand wordt aangebracht om het van het dak stromende regenwater af te voeren, hetzij onmiddellijk via een spuier, hetzij door een in de aardbodem uitmondende gootpijp. Met de term 'Keulse goot' (L 387) wordt een goot aangeduid die niet buiten het muurvlak uitsteekt, maar op de muurplaat rust. In S 11 en L 1 a-m werd in het algemeen gevraagd naar ø̄gootø̄. In dit lemma zijn uit dit materiaal alleen die antwoorden opgenomen, waarbij door de invuller werd vermeld dat het specifiek de benaming voor een dakgoot betrof. [N 64, 148a; N 54, 185a; L 24, 23a; L B1, 159a; R 14, 23j2; monogr.; Vld; div.; S 11; L 1a-m]
II-9
|
| 30522 |
daklei |
lei:
lɛj (L288p Nederweert)
|
Zie kaart. Tot een dun plaatje gekloofde leisteen dat als dakbedekking wordt gebruikt. De vorm van de dakleien is langwerpig, geheel rechthoekig, met één of meer afgesnuite hoeken, of aan één einde halfrond. De afmeting ervan varieert van 26x14 cm voor een Franse, tot 61x36 cm voor een Engelse lei. De dikte bedraagt tussen 2,5 en 8 mm. ø̄De Belgische lei - Maaslei - is donkerblauw en goed bestand tegen het weêr. De Duitsche leien - Rijn- en Moezellei - zijn eveneens blauw, taai en dik, maar worden op den duur iets zachter; de Moezelleien springen in strenge winters wel. Onder de Fransche leien onderscheidt men die van Rimogne (blauw of groen), Fumay (rood of paars) en Delville (groen); vooral die van Fumay en Rimogne zijn zeer duurzaam. De Engelsche leien zijn in 't algemeen vaster en harder dan die van het vasteland, roodachtig of paars, ook wel blauw; deze zijn de beste.ø̄ (Zwiers II, pag. 15). [N 32, 49b; N 64, 156c; N 79, 5; L 37, 26a; Gi 2, 47; monogr.; Vld; div.]
II-9
|
| 24915 |
dal, vallei |
laagte:
lèègdje (L288p Nederweert)
|
laagte [SGV (1914)]
III-4-4
|
| 18263 |
damesmantel |
mantel:
mantjel (L288p Nederweert),
mantjels (L288p Nederweert)
|
mantel [SGV (1914)] || mantels (mv.) [SGV (1914)]
III-1-3
|
| 24984 |
damp, stoom |
stoom:
stoam (L288p Nederweert),
wasem:
waasem (L288p Nederweert),
zwaam:
zwaam (L288p Nederweert),
(s.m. bijv. de moer zwaamtj
zwaam (L288p Nederweert)
|
stoom [SGV (1914)] || stoom, damp || wasem, damp
III-4-4
|
| 19633 |
dampen |
paven:
Hejje weer d¯n hieëlen aovuntj ligke paave
paave (L288p Nederweert),
zwademen:
zwāmə (L288p Nederweert)
|
veel roken, dampen || wasemen
III-2-1, III-2-3
|
| 24985 |
dampen, wasemen |
zwamen:
zwaame (L288p Nederweert)
|
dampen, wasemen
III-4-4
|
| 28402 |
dar |
dreen:
drēn (L288p Nederweert)
|
Het mannelijk dier in het bijenvolk. De dar is geboren uit een onbevruchte eicel. In de bijenwoning doet hij niets anders dan eten. Zijn enige functie is het helpen warm houden van het broed door zijn aanwezigheid. Onmisbaar zijn de darren voor de bevruchting van de jonge koningin. Na de paring sterft de dar. De darren worden in mei of vlak daarna geboren. Als het bijenjaar ten einde spoedt, in augustus of september, worden de darren verdreven door de werksters en sterven zij. De dar heeft geen angel. Voor het woorddeel (-bij) leest men de woordtypen bij/bie en bien. In welke plaatsen deze woordtypen respectievelijk voorkomen, ziet men in het lemma Bij. Voor de fonetische documentatie ervan wordt ook verwezen naar het lemma Bij. [N 63, 12c; S 3; L 1a-m; JG 1a + 1b; JG 2b-5, 2; R 3, 42; A 9, 2; Ge 37, 2; monogr.]
II-6
|
| 33753 |
darmuitstulping |
breuk:
brø̄ǝk (L288p Nederweert)
|
[N 8, 61c]
I-9
|
| 33824 |
dartel |
speuls:
spø̄ǝls (L288p Nederweert),
wild:
weltj (L288p Nederweert)
|
Gezegd van felle, vurige, moeilijk te tomen paarden, vooral jonge hengsten. [JG 1d; N 8, 64g]
I-9
|