e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Neerglabbeek

Overzicht

Gevonden: 2098

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
bakkruiwagen plankenkruikar: plɛ.ŋkǝkrui̯kǝr (Neerglabbeek), plɛŋkǝkrǫu̯kar (Neerglabbeek) Kruiwagen met een vaste bak: twee vaste zijplanken, een hoofdbord en soms een vast achterschot. De bakkruiwagen is de eigenlijke opvolger van de scheienkruiwagen. Door de vervanging van de potstal door de stal op steen moest de mest veel vaker verwijderd worden (tot twee keer per dag tegenover twee keer per jaar). De scheienkruiwagen was hiervoor niet zo geschikt, omdat de mest tussen de scheien op de grond viel. Daarom zijn de boeren overgeschakeld op een kruiwagentype, dat oorspronkelijk alleen maar in de bouw gebruikt werd. Het gebied waarin dit kruiwagentype voorkomt overlapt bijgevolg volledig met dat van de scheienkruiwagen. Zie ook wld II, 8 onder het lemma bakkruiwagen. [N 18, 97c + add; N G, 51 + 52c; JG 1b; L 1a-m; L 1u, 139; L 16, 19a-b; A 14, 14a; A 42, b-e-f; monogr.] I-13
baktrog bakmoel: bakmōl (Neerglabbeek), bakmoelde: bakmōlj (Neerglabbeek), moel: mōl (Neerglabbeek), moelde: mōlj (Neerglabbeek) De kuip waarin de eerste bewerking van het deeg plaatsvindt. "In zijn eenvoudigste gedaante is het een rechthoekige, langwerpige bak, de bodem smaller dan de bovenopening" (Weyns blz. 28). De baktrog is ofwel van eik ofwel van wit hout vervaardigd. Sommige troggen hebben onderaan een schuif om zuurdeeg en zeef in te leggen (Weyns blz. 29). Als hij klein is en goed hanteerbaar, wordt de trog niet noodzakelijk op een vaste voet gezet. Is hij heel groot dan kan hij op een paar lage houtblokken worden gelegd. Meestal is hij geplaatst tussen twee steunen in de vorm van een letter H, waarvan de naar buiten uitwijkende bovenste benen de bak omvatten (Weyns blz. 28). In dit lemma zijn ook benamingen die de boer voor zijn baktrog heeft, opgenomen: Zie afb. 17. [(N 29, 20a; N 29, 18a; N 18, add.; N 5A(I), add.; S 2; R 3, 50; L 1a-m; L 16, 8; L 19A, 21; L 48, 23; A 26, 10; Lu 4, 10; Lu 2, 23; monogr.; LB 2, 237)] II-1
balkenbrij kruipuit: krebût (Neerglabbeek), kr’būi̯.t (Neerglabbeek), Omdat hij destijds aan de balk werd gehangen Ein koppel sjti-jve kerbût möt appelepretsje en krente, knapperig gebroaje; det is pas lekker mân  kerbût (Neerglabbeek), pensmortel: krebût is balkenbrij  pensmortel (Neerglabbeek) balkenbrij [Goossens 1b (1960)] || Een volkser woord om krebût aan te duiden III-2-3
band reep: ręjp (Neerglabbeek) In het algemeen de band die de houten duigen van een vat of kuip omspant en bijeenhoudt. De band is doorgaans van ijzer vervaardigd. Vroeger werden ook houten banden gebruikt. [A 19, 1a; monogr.] II-12
bandschuurmachine schuurmachine: šōrmǝšejn (Neerglabbeek) Stationaire machine waarmee hout glad wordt geschuurd. De bandschuurmachine bestaat uit een lange band schuurpapier die over twee schijven loopt en door middel van een schuurblok tegen het daaronder op een beweegbare schuurtafel liggende werkstuk wordt gedrukt. Een afzuiginstallatie zorgt tijdens het schuren voor de afvoer van het stof. Zie ook afb. 62. [N 53, 149a; monogr.] II-12
bang schuw: ne:t šyw ze:n (Neerglabbeek) (Niet bang zijn), duw maar. [ZND 23 (1937)] III-1-4
bangerik grootse stinkerd: Syn. kale of griêtse stinker(d)  griêtse stinkerd (Neerglabbeek), kale, een -: Syn. kale of griêtse stinker(d)  kale (Neerglabbeek), schijter: Syn. kale of griêtse stinker(d)  sji-jter (Neerglabbeek), schijterd: Syn. kale of griêtse stinker(d)  sji-jterd (Neerglabbeek), schijtgat: Syn. sji-jter  sji-jtgaat (Neerglabbeek), schijtkont: Syn. sji-jter  sji-jtkònt (Neerglabbeek), schuwe zeiker: eine sjûwe zeiker (Neerglabbeek) bangerik || een bang iemand III-1-4
barmsijs stompstaartje: stòmpstertsje (Neerglabbeek) barmsijs III-4-1
barrevoets barvoets: bərves (Neerglabbeek) barrevoets [ZND 19 (1936)] III-1-3
basterdsuiker potsuiker: potsòkker (Neerglabbeek) fijne bruine suiker III-2-3