e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Nieuwenhagen

Overzicht

Gevonden: 4514

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
aardappel aardappel: ɛrpǝl (Nieuwenhagen) Solanum tuberosum L. De algemene benaming voor het gewas en het produkt. Voor het lemma Aardappel is, naast de vragenlijsten voor het enkelvoud, ook gebruik gemaakt van opgaven voor het meervoud en voor samenstellingen. Voor vormen als jappel, jarpel, jatappel, ja(r)dappel is geen afzonderlijk type geconstrueerd. Ze zijn ondergebracht bij het type aardappel. Elper is opgevat als een metathesis-vorm van de variant erpel; en zo is ook jalper een metathesis van jarpel, zoals kelver voorkomt naast kervel en zulker naast zurkel. Indien niet uitdrukkelijk aangegeven, is het voor de varianten van de typen crompîre en grompeer niet uit de opgaven zelf op te maken of deze eind- dan wel begin-accent hebben. Volgorde in het type aardappel (V staat voor een klinker): 1. -rdVp- (-rtVp-) 2. -dVp- (tVp-) 3. -rVp- 4. -rp- (-rǝp-) 5. -p-. [N 12, 1-4; JG 1a, 1b, 1c, 2c; A 20, 1a; A 23, 17; L 1, a-m; L 1 u, 120; L B2, 354; L 2, 14; L 32, 4; L 34, 8; L 35, 77; L 43, 8; Lu 1, 17; R 3, 27; S 1; Gwn 9, 1; monogr.; add. uit N 18, 64; N M, 15-18; A 21, 1f] I-5
aardappelen stampen kwetsen: kwétsje (Nieuwenhagen), prakken: pràkke (Nieuwenhagen) stampen; Hoe noemt U: Fijnmaken van b.v. aardappelen (deisteren, moezelen, moezen, britsen) [N 80 (1980)] III-2-3
aardappelpannenkoek rijfkoekje: Dit zijn koekjes van aardappels, ei en meel, die worden gebraden in vet of olie.  riefkukskes (Nieuwenhagen) Bijzondere gerechten voor feestdagen [N 16 (1962)] III-2-3
aardappelpuree puree: puree (Nieuwenhagen) puree [stamp, stoemp] [N 38 (1971)] III-2-3
aardbei aardbei: WBD/WLD  āārbij (Nieuwenhagen), erbel: eͅrbəl (Nieuwenhagen) [DC GV (1935) M]De bekende, fris smakende rode vrucht van de aardbeienplant (aadbissem, aardbeer, aardbees, jaarbees, aardbezie, freis). [N 82 (1981)] I-7
aardbeienvlaai aardberenvladem: erbele vlaam (Nieuwenhagen) Vla met vulling van aardbeien [N 16 (1962)] III-2-3
aarden ingeburgerd zijn: ĭgəbŭrgərt zieë (Nieuwenhagen), wennen: wènnə (Nieuwenhagen), zich voelen: zich veulə (Nieuwenhagen) zich op een andere plaats waar men zich gevestigd heeft, thuis gaan voelen [aarden, de aard krijgen] [N 85 (1981)] III-1-4
aarden pot duppen: døpǝ (Nieuwenhagen), dø̜pǝ (Nieuwenhagen) Aarden pot, bleekbruin van kleur. Dorren (Valkenburgs Woordenboek) merkt op pag. 15 over de term baar op: ø̄̄Naar de grootte onderscheidt men één-, twee- en drieschildersbaren, wijl ze gemerkt zijn met één, twee of drie schildjes (reliefstempels), met een inhoud van circa 20, 30 en 40 liter.ø̄̄ De driekroonse pot was een verglaasde pot voor het inmaken van zuurkool, braadworst en bonen. De pot was gemerkt met drie kroontjes en had een inhoud van 20 tot 50 liter. Het woordtype driekronenpot duidt waarschijnlijk een vergelijkbare pot aan. Zie hiervoor ook de toelichting bij het lemma ɛstroopvatɛ in wld II.2, pag. 59.' [N 49, 103b; L 1a-m; L 32, 15a; L 32, 15b; R 3, 5; S 1; monogr.] II-8
aars votlok: votloak (Nieuwenhagen) aars, darmuitgang [N 10c (1961)] III-1-1
aartsbisschop aartsbisschop: inne eatsbiesjof (Nieuwenhagen), inne ēēëtsbiesjóp (Nieuwenhagen) Een aartsbisschop [ärtsbiskop]. [N 96D (1989)] III-3-3