| 24174 |
ijsvogel |
ijsvogeltje:
iesvoegel, iesvuugelke (Q033p Oirsbeek)
|
ijsvogel (16,5 schitterend blauwgroen boven, steenrood onder; vliegt snel over beek, sloot en langs ven; broedt in gat in steile over; vangt visjes; vrij zeldzaam [N 09 (1961)]
III-4-1
|
| 18913 |
ijver |
ijver:
iever (Q033p Oirsbeek),
īēfer (Q033p Oirsbeek)
|
toewijding aan zijn werk [ijver, iever] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 18914 |
ijverig |
ijverig:
ieverig (Q033p Oirsbeek),
ijvertig:
īēfertig (Q033p Oirsbeek)
|
met ijver vervuld [ijverig, nijver, nijverig, noest, vlijtig, grif] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 25134 |
ijzel, bevroren neerslag |
ijzel:
(scherpe s)
íesel (Q033p Oirsbeek)
|
ijzel, onderkoelde regen waarvan de straten spiegelglad worden [heezel, hijzel] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 25157 |
ijzelen |
ijzelen:
iezele (Q033p Oirsbeek),
(zachte z)
íezele (Q033p Oirsbeek)
|
ijzelen [N 22 (1963)], [SGV (1914)]
III-4-4
|
| 18870 |
ijzen |
griezelen:
grieselə (Q033p Oirsbeek),
zich schudden:
zich sjöddə (Q033p Oirsbeek)
|
vervuld worden van afgrijzen, iets heel erg afschuwelijk vinden [ijzen, schruwen, grijzelen, grillen] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 33420 |
ijzeren deurtje voor het ovengat |
ovenplaat:
[oven]plāt (Q033p Oirsbeek)
|
Het ijzeren deurtje waarmee het ovengat afgesloten wordt. Vergelijk het lemma "ovendeur" in aflevering II.1, pag. 71. Vroeger gebruikte men ter afslsuiting van de oven soms een lemen bal, die schotel genoemd werd. Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel (oven-) het lemma "bakoven" (3.1.3). [N 5A, 25b]
I-6
|
| 32907 |
ijzeren gaffel, oogstgaffel |
gaffel:
gafǝl (Q033p Oirsbeek),
hooigaffel:
[hooi]gafǝl (Q033p Oirsbeek),
oogstgaffel:
ōs˲gafǝl (Q033p Oirsbeek)
|
Twee- of drietandige ijzeren vork, met lange, enigszins gebogen tanden en een lange houten steel, gebruikt om hooi of korenschoven op te steken en op de wagen te laden. Zie afbeelding 10, b. Voor het voorkomen van de term riek en van varianten van het type gāfel, zie de toelichting bij het lemma ''houten gaffel''. Voor de fonetische documentatie van het woorddel (hooi) zie het lemma ''hooi''.' [N 18, 27; JG 1a, 1b; A 28, 2; L 1 a-m; L 16, 18a; L B2, 241; Lu 6, 2; S 9; Wi 3; Av 1 III 5a, b; monogr.]
I-3
|
| 25370 |
ijzeren hamer waarmee men het slachtvee verdooft |
ijzeren hamer:
īzǝrǝn hāmǝr (Q033p Oirsbeek)
|
Uit de toelichting van de informant van P 108 zou kunnen blijken dat deze hamer vooral gebruikt wordt bij het doden van het rund, met name de stier. Vergelijk ook het woordtype "rundshamel". [N 28, 5a; N 28, 5b; N 28, 10c; monogr.]
II-1
|
| 25371 |
ijzeren pin waarmee men het slachtvee verdooft |
ijzeren pin:
izǝrǝ pen (Q033p Oirsbeek),
izǝrǝ penǝ (Q033p Oirsbeek)
|
De woordtypen in dit lemma kunnen op verschillende zaken duiden. Men kan ermee bedoelen de ijzeren pin die uit het schietmasker gedreven wordt of de pin die op een hamer waarmee men het dier op de kop slaat, is bevestigd, of de pin van het penapparaat. Dit laatste werktuig is een voorloper van het penschietmasker. Zie ook de toelichting bij het lemma ''schietmasker''. [N 28, 5b; N 28, 5d; monogr.]
II-1
|