| 21590 |
rijk |
rijk:
rī.k (L362p Opitter)
|
Zie de toelichting bij het lemma ɛrijk liggenɛ.' [N O, 34k; Vds 219; Jan 199; Coe 172]
II-3
|
| 21597 |
rijke lieden |
rijk volk:
riek voûk (L362p Opitter),
rijke mensen:
rieke minsə (L362p Opitter)
|
Rijke lieden [ZND 30 (1939)]
III-3-1
|
| 21474 |
rijkswachter |
bonte jongens (mv.):
gemeenzaam
de bonte jongens (L362p Opitter),
gendarme (fr.):
⁄ne genderm (L362p Opitter)
|
Gendarm, rijkswachter. [ZND 35 (1941)]
III-3-1
|
| 26478 |
rijn |
dessel:
dɛsǝl (L362p Opitter),
pot:
pǫt (L362p Opitter),
rijn:
rī.n (L362p Opitter)
|
Algemene benaming voor het van vier klauwen voorziene ijzeren kruis in het middengat van de draaiende molensteen dat dient om de draaiïng van het staakijzer op de steen over te brengen. Zie voor de benamingen voor speciale rijntypen de lemmata ɛtweetakrijnɛ, ɛdrietakrijnɛ en ɛbalanceerrijnɛ.' [N O, 15a; A 42A, 20; N D, 18; Sche 45; Vds 84; Jan 122; Coe 100; Grof 120]
II-3
|
| 26479 |
rijntakken |
rijntakken:
(enk)
[rijn]tak (L362p Opitter)
|
De twee of vier uitstekende armen van de rijn die in de bovenste steen zijn ingewerkt. Zie ook afb. 80. Het woorddeel ørijnŋ- is fonetisch gedocumenteerd in het lemma ɛrijnɛ.' [N O, 15b; N D, 19; Vds 131; Jan 123; Coe 101; Grof 121; A 42A, 20]
II-3
|
| 33509 |
rijshout, bonenstaak |
boongard:
boeëngèrd (L362p Opitter),
boonstaak:
boeënstaak (L362p Opitter)
|
[ZND 23 (1937)]
I-7
|
| 34643 |
rijtuig |
kar:
kar (L362p Opitter),
rijtuig:
rii̯tȳx (L362p Opitter
[(zelden - meestal een meer specifieke naam)]
)
|
Personenvoertuig, waarbij niet de huifkar bedoeld wordt. Gezien het feit dat het hier om zaken gaat die reeds lang verdwenen zijn, is de verwarring rond de dialecttermen groot. Dit lemma is samengesteld uit de antwoorden op algemene vragen als "hoe noemt u een tweewielig rijtuig" die geen betrekking hebben op een specifieke soort. Ook de meer algemene antwoorden die in N 101 bij de vragen naar bepaalde soorten rijtuigen opgegeven werden, zijn hier verwerkt. De veel voorkomende opgaven "koets" en "sjees", de bekendste vier- en tweewielige rijtuigen, zijn in de betreffende lemmata opgenomen. [N 101, 1-14; N G 51; L 1 a-m; L 28, 24; L 36, 70; LA 288; S 18, 30; Wi 16; monogr]
I-13
|
| 34645 |
rijtuig met twee paarden |
tweespan:
twiǝspan (L362p Opitter)
|
Benaming voor alle rijtuigen die door twee paarden getrokken worden, in plaats van door een. [N 101, 3 + 4; L 28, 34]
I-13
|
| 33978 |
rijzadel |
rijzadel:
r˙i ̞i̯zāl (L362p Opitter)
|
Zadel dat gebruikt wordt bij het berijden van een paard. [JG 1a, 1b]
I-10
|
| 33084 |
rijzen, uit de aren vallen |
rijzelen:
rizǝlǝ (L362p Opitter),
rijzen:
rizǝ (L362p Opitter)
|
Het uit de aren vallen van de graankorrels, wanneer het graan goed droog is en op de wagen getast wordt. ''tasser op de wagen'' (5.1.5). In L 286 en 288 voegt men toe dat dergelijk koren rijskoren (riskōrǝ) wordt genoemd. De laatste drie uitdrukkingen betekenen zoveel als: "het koren is zo droog dat de korrels uit de aren vallen". Naar de fonetische verschijningsvorm zouden de uitdrukkingen (het is) rijs echter ook persoonsvormen van het werkwoord rijzen kunnen zijn.' [N 15, 53; JG 1a, 1b, 2c; L 32, 41; monogr.]
I-4
|