| 33711 |
ontginnen |
in (de) winning brengen:
en dǝr weneŋ breŋǝn (L288a Ospel),
omdoen:
ømdōn (L288a Ospel)
|
Het in cultuur brengen van woeste grond. [N 27, 5; N 11a, 112; monogr.]
I-8
|
| 32638 |
ontginningsploeg |
heiploeg:
hęi̯[ploeg] (L288a Ospel)
|
De ploeg die men gebruikt voor het in cultuur brengen van woeste grond, zoals bos, heide, enz. Het ontginningswerk werd verricht met de ploeg in L 159a, 320a, 360, P 48, 51, 107a, 108, 175, 178, 222, Q 11, 28, 77, 94b, 162, 156, 170. Blijkbaar was dat geen aparte, maar de gewone, vanouds "ploeg" geheten, enkele ploeg, die men op dit werk kon inrichten. Voor het in cultuur brengen van bos- en heidegrond gebruikte men: de brabander in L 290a, 321a, P 44, 48, 49, Q 39 of brabantse ploeg in L 331; in L 248 een zware brabantse ploeg (vroeger) en de Melotteploeg (later); de enkele ploeg in Q 7, 80; de aanschietploeg in Q 80; de dobbele ploeg in Q 80; de franse ploeg in Q 79a, 80; de wentelploeg in K 358, L 372a; een (oude) Sack''s of Sack''s(e)ploeg in L 163, 165 of Sack''sische ploeg in L 246 en in Q 22 de tweevoorder. Aan het ontginningswerk kwam in Q 14 de cultivator te pas, in Q 22 en 247 de extirpator, in P 45 de rus en in Q 180 de frees. [N 11, 30 + 32c add.; N 11A, 81; N 27, 15]
I-1
|
| 18858 |
ontzien |
ontzien:
ontzeen (L288a Ospel)
|
iemand zoveel mogelijk sparen [ontzien, vreeuwen, vieren] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 17927 |
onvast ter been (zijn) |
zwak:
zwaak (L288a Ospel)
|
lopen: onvast ter been [sporrig] [N 10 (1961)]
III-1-2
|
| 34310 |
onvruchtbaar vrouwelijk varken |
kween:
kweŋ (L288a Ospel)
|
Door organische afwijkingen onvruchtbaar vrouwelijk varken. [N 76, 10; JG 1c, 2c]
I-12
|
| 33682 |
onvruchtbare grond |
magere:
magere (L288a Ospel),
zandige duivel:
žɛndegǝ dȳvǝl (L288a Ospel)
|
Grond van slechte kwaliteit. De oorzaak kan verschillend zijn. Het gevolg is echter een slecht landbouwproduct. [N 27, 31; N 27, 29; N 11, 2d; N 11, 2f; A 10, 4; N 6, 33a; Vld.; monogr.]
I-8
|
| 34151 |
onvruchtbare koe |
brul:
brøl (L288a Ospel),
guste koe:
gøstǝ kǫu̯ (L288a Ospel),
kween:
kweŋ (L288a Ospel)
|
In dit lemma duiden de benamingen niet alleen op een koe die bij de dekking niet is bevrucht maar ook op een rund dat halfslachtig ter wereld is gekomen dat wil zeggen half stier en half koe is. Ook tweeling-runderen zijn vaker onvruchtbaar. [N 3A, 102; N 3A, 103; N 3A, 150h; N 3A, 150i; JG 1a, 1b; A 4, 14; L 20, 14; monogr; add. uit N C]
I-11
|
| 25119 |
onweersbui |
donderschoer:
donderschoor (L288a Ospel),
⁄n dônderschoôr (L288a Ospel),
schoer:
schoôr (L288a Ospel)
|
donderbui, onweersbui || onweersbui met veel regen en wind [schoer, donderschoer] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 25176 |
onweerx |
onweer:
onwaír (L288a Ospel),
(meervoud: ónwaere; verkleinwoord: ónwaerke).
onwaer (L288a Ospel)
|
onweer [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 17973 |
onwel |
niet goed:
neet good (L288a Ospel),
ziek:
zich zeek eite (L288a Ospel)
|
Ongans - Kent U het woord ongans misschien alleen in de uitdr. zich ongans eten, waar het dus betekent: onpasselijk, misselijk? Hoe zegt men dit precies? [DC 32 (1960)] || Onwel: zich niet gezond voelend (erg, onwel, onlustig, niet prut, kadies, dings). [N 84 (1981)]
III-1-2
|