| 25227 |
zacht winterweer |
open (weer):
ópəwēͅr (K357p Paal)
|
zacht winterweer [open, wak] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 19537 |
zachtharige bezem |
keerborstel:
kirboͅrsəl (K357p Paal)
|
bezem, zachtharig, waarmee men binnenshuis stof bijeenveegt (veger) [N 20 (zj)]
III-2-1
|
| 30194 |
zadeldak |
zadeldak:
zāldák (K357p Paal)
|
Dak in de vorm van twee gelijkhellende, rechthoekige dakschilden, die in de nok samenkomen. [N 4A, 22; N 54, 170b; div.]
II-9
|
| 18316 |
zak in de onderrok |
tas:
tes (K357p Paal),
tɛs (K357p Paal)
|
zak in de onderrok [rokketes, moederkenszak] [N 24 (1964)]
III-1-3
|
| 18393 |
zak in kledingstuk |
tas:
teͅs (K357p Paal),
zak:
zak (K357p Paal)
|
een zak (in een broek enz.) [ZND B1 (1940sq)]
III-1-3
|
| 18324 |
zak op een schort |
tas:
tes (K357p Paal),
tɛs (K357p Paal)
|
zak op een schort [pooier] [N 24 (1964)]
III-1-3
|
| 18186 |
zakdoek |
buidelneusdoek:
bailnøzik (K357p Paal),
Frequenter gebruikt.
bajnøzeŋ (K357p Paal),
zakdoek:
zaGdok (K357p Paal)
|
zakdoek (fr. mouchoir) [ZND B1 (1940sq)] || zakdoek [zakneusdoek, tesneuzik, plak, sjnoefsplak, sjnuutelsplak, seplak, sjnekker] [N 23 (1964)]
III-1-3
|
| 26075 |
zakkengat |
zakkenkot:
zakǝkǫt (K357p Paal)
|
De raamvormige opening terzijde van de galerij waardoor de zakken naar boven worden gehesen. De woordtypen luik (l 430) en hekken (l 330) duiden erop dat het zakkengat in de betreffende plaatsen met een luik kan worden afgesloten. [N O, 49a]
II-3
|
| 32896 |
zandblok, klomp |
klonk:
klo.ŋk (K357p Paal),
leempot:
lii̯ǝmpǫt (K357p Paal),
zavelpot:
zǭvǝlpǫt (K357p Paal)
|
Wanneer de maaier het natte zand of de leem die hij nodig had om de strekel "scherp" te maken, niet bij de hand had, bij voorbeeld in de vorm van molshopen of aan een slootkant, dan nam hij dat zelf mee in een hol voorwerp, en wel doorgaans in een (oude) klomp. In dit lemma komen de benamingen van dit voorwerp ter sprake. Het spreekt voor zich dat dit zandblok of deze klomp alleen daar voorkwamen waar men ook de strekel kende. Uit de verscheidenheid van de namen en uit de aantekeningen van de zegslieden is af te leiden dat vele soorten holle voorwerpen voor dit doel konden dienen; vandaar ook de vele dubbele opgaven die in dit lemma zijn verwerkt en de volgende aantekeningen: L 364: "in een emmer"; L 361: "ook wel in een zak gedaan"; Q 1: "het wetslijk werd op de grond gelegd". In L 359, 361, 362, 363, 365, 366, 416, Q 1, 2a, 71, 85 en 171 werd uitdrukkelijk opgegeven dat het slijpzand níét in een klomp werd meegenomen naar het veld. Opmerkenswaard zijn nog de aantekeningen van de zegslieden van P 178: "werd aan de snaad (de steel van de zeis) vastgemaakt" en van L 423: "de slijpbus is een houten pot voor het zavel". Hoewel in feite etymologisch identiek, zijn de vormen klomp en klonk hier en op de kaart uit elkaar gehouden. Zie verder ook voor de inhoud van het zandblok het lemma ''slijpzand, zavel''.' [N 18, 83; JG 1a, 1b]
I-3
|
| 30152 |
zandsteen |
zandsteen:
zantstīǝn (K357p Paal)
|
Natuurgesteente, bestaande uit zandvormige kwartskorrels die door een bindmiddel tot een vast geheel verbonden zijn. De kleur ervan kan zeer verschillend zijn. Zandsteen wordt onder meer gebruikt als bouwmateriaal. De 'Kunrader steen' wordt volgens de invuller uit L 427 gedolven in Kunrade bij Voerendaal. 'Crauberger' wordt ook Kunradersteen genoemd en ontleent zijn naam aan het gehucht Crauberg onder Klimmen waar de steengroeven liggen. [N 30, 55c; N 30, 55d; N 30, 55g; N 30, 56]
II-9
|