| 23512 |
maandstonde |
maandelijkse mis voor een overledene:
moandelijkse mes veer nen overledene (L355p Peer)
|
Een maandelijkse mis voor een overledene [maandstond?]. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 25165 |
maansverduistering |
maaneclips:
meuneklips (L355p Peer, ...
L355p Peer)
|
eclips (van de maan) [ZND 01 (1922)], [ZND 23 (1937)]
III-4-4
|
| 17671 |
maantje op de nagel |
nagelriem:
B.v. De nagelriem is lichter van kleur.
nagelriem (L355p Peer)
|
Maantje: lichter gekleurd gedeelte onder aan de vingernagels (maantje, reem) [N 106 (2001)]
III-1-1
|
| 25162 |
maanx |
maan:
moun (L355p Peer, ...
L355p Peer)
|
maan [ZND 01 (1922)], [ZND 30 (1939)]
III-4-4
|
| 33107 |
maat houden bij het dorsen |
slaghouden:
slā.xhān (L355p Peer)
|
Wanneer men met meer dan één man dorst, moet men goed de maat houden; zie ook de algemene toelichting bij deze paragraaf. In dit lemma staan de benamingen voor dit houden van de juiste maat bijeen. De uitdrukking boekweit dorsen, of beter: boekweitkoek dorsen of - slaan (en heteroniemen, zie het lemma ''boekweit'', 1.2.10) betekent doorgaans: "ritmisch, op maat dorsen"; de term is een onomatopee. Soms ook betekent de uitdrukking dat alle dorsers tegelijk slaan ten teken dat het dorsen klaar is. In L 326 merkt de zegsman opdat deze uitdrukking "verkeerd dorsen" betekent. Trompen is wel de benaming voor het ritmisch luiden van de kerkklok; vergelijk ook het type luiden zelf. Voor de fonetische documentatie van het woord [dorsen], zie het lemma ''dorsen'' (6.1.1).' [N 14, 12 en 14b; JG 1a, 1b; monogr.]
I-4
|
| 24879 |
madeliefje |
paasbloemetje:
-
peuschblemke (L355p Peer)
|
madeliefje [ZND 40 (1942)]
III-4-3
|
| 34128 |
mager kalf |
mager kalfje:
māgǝr kęlfkǝ (L355p Peer),
schijntje:
šɛi̯ntjǝ (L355p Peer)
|
[N 3A, 147b]
I-11
|
| 17555 |
mager worden |
mager worden:
mager weehren (L355p Peer),
zo mager als een gard:
zoe mager as `n geert (L355p Peer)
|
Mager worden: in omvang en gewicht afnemen (afslekkeren, afslanken, krimpen, slinken, vermageren). [N 106 (2001)]
III-1-1
|
| 34127 |
magere koe |
geraamte:
gǝrāmtǝ (L355p Peer)
|
[N 3A, 147a]
I-11
|
| 32984 |
mais |
maïs:
ma`i̯is (L355p Peer)
|
Zea mays L. Hoogopschietende graansoort met bloeikolven. Vroeger (in Q 14 wordt gepreciseerd: "vóór 1915") alleen als kippevoer bekend; maar de laatste decennia hoe langer hoe meer geteeld als veevoeder. Maïs wordt tegenwoordig op rijen gezet met een afstand van ongeveer 50 cm. Turkentarwe (naar de vreemde herkomst) was de oude en vrij algemene Zuidnederlandse benaming die door het veel kortere maïs verdrongen werd. Het type korentjestarwe, lett. "korreltjes-tarwe", dial. ''kurkentarwe'', is wel een volksetymologie van turkentarwe; in de veelvuldig voorkomende doubletten verschilt alleen de eerste medeklinker. De Vorsense opgave pǝtruk komt uit het Waalse peûs d''trouc'' (pois de Turc), "erwt uit Turkije". Zie afbeelding 1, g.' [N P, 22; JG 1a, 1b; L lijst graangewassen, 4; monogr.; add. uit N 15, 1b]
I-4
|