| 26440 |
maalstoel |
onderwerk:
ōndǝrwęrǝk (Q099q Rothem)
|
Het stelsel van balken waarop de molenstenen rusten. Volgens Janssen (pag. 131) werd zoɛn maalstoel in watermolens vooral gebruikt in kleine molens, waar de stenen zich op de benedenverdieping bevonden.' [N O, 18u; Jan 254; Coe 232; Grof 260; monogr.; N O, 27b]
II-3
|
| 26595 |
maalverlies |
onderwicht:
ōndǝrwex (Q099q Rothem)
|
Het verliezen van meel tijdens het maalproces. [N O, 36i]
II-3
|
| 33891 |
maanblind paard |
maanoger:
mǭnø̜i̯gǝr (Q099q Rothem)
|
Gezegd van een paard met een periodieke oogontsteking, gewoonlijk om de maand of na twee maanden. Het paard is dan lichtschuw en het hele oog vertoont ontstekingsverschijnselen: een sterke traanafscheiding en een roodachtige kleur van de bindhuid. De kwaal is gewoonlijk na twee à drie weken geweken, maar kan zich ook periodiek herhalen en tot blindheid leiden. De naam maanblindheid houdt verband met de vroegere mening, dat deze kwaal maandelijks, bij het op- en afgaan van de maan, terugkeerde. [A 48A, 38a; N 8, 62p en 90v]
I-9
|
| 33107 |
maat houden bij het dorsen |
slaghouden:
šlāxhau̯ǝ (Q099q Rothem)
|
Wanneer men met meer dan één man dorst, moet men goed de maat houden; zie ook de algemene toelichting bij deze paragraaf. In dit lemma staan de benamingen voor dit houden van de juiste maat bijeen. De uitdrukking boekweit dorsen, of beter: boekweitkoek dorsen of - slaan (en heteroniemen, zie het lemma ''boekweit'', 1.2.10) betekent doorgaans: "ritmisch, op maat dorsen"; de term is een onomatopee. Soms ook betekent de uitdrukking dat alle dorsers tegelijk slaan ten teken dat het dorsen klaar is. In L 326 merkt de zegsman opdat deze uitdrukking "verkeerd dorsen" betekent. Trompen is wel de benaming voor het ritmisch luiden van de kerkklok; vergelijk ook het type luiden zelf. Voor de fonetische documentatie van het woord [dorsen], zie het lemma ''dorsen'' (6.1.1).' [N 14, 12 en 14b; JG 1a, 1b; monogr.]
I-4
|
| 32544 |
maatmand |
vatsmandel:
vātsmandǝl (Q099q Rothem)
|
Mand met bepaalde inhoudsmaat. Zie ook het lemma ɛvatɛ in wld II.3, pag. 159-160.' [N 20, 50; N 40, 94; N 40, 95; monogr.]
II-12
|
| 31279 |
machinale hamer |
lochthamer:
lǫxhāmǝr (Q099q Rothem),
stoomhamer:
štǭmhāmǝr (Q099q Rothem)
|
Hamer, door stoom, perslucht of elektriciteit aangedreven, waarmee zware voorwerpen kunnen worden gesmeed. De machinale hamer wordt doorgaans alleen in fabrieken en grote smederijen gebruikt. Hij bestaat uit een hamergewicht dat tussen loodrechte rails aan een touw of stang is bevestigd en vanaf een bepaalde hoogte naar beneden kan vallen. Wanneer de hamer door stoom wordt aangedreven, spreekt men van een stoomhamer; een hamer op perslucht wordt luchtdrukhamer genoemd. Bij de veerhamer is het hamergewicht aan een bladveer bevestigd om de hamerwerking te verhogen. De veerhamer wordt onder meer gebruikt bij het smeden van spaden en schoppen. [N 33, 70-72; N 33, 76]
II-11
|
| 29810 |
machinale steen |
geperste steen:
gǝpērš˱dǝ štęjn (Q099q Rothem)
|
Machinaal gevormde baksteen. [N 30, 54f]
II-8
|
| 25552 |
machine om roggebrooddeeg te maken |
deegmachine:
dęjxmǝšīn (Q099q Rothem)
|
Vergelijk het lemma ''mengmachine voor deeg''. [N 29, 104]
II-1
|
| 31218 |
machineolie, motorolie |
machineolie:
mašinǝōli (Q099q Rothem)
|
Smeerolie voor motoren. [N 33, 307]
II-11
|
| 34128 |
mager kalf |
kreupel:
krø̜pǝl (Q099q Rothem),
mager kalf:
māgǝr kau̯f (Q099q Rothem)
|
[N 3A, 147b]
I-11
|