| 25674 |
wanmolen |
wanmolen:
wanmø̄lǝ (Q032p Schinnen, ...
Q032p Schinnen)
|
De wanmolen is een toestel waarbij wind wordt verwekt door schoepen of vleugels die door middel van een draaiijzer in beweging worden gebracht. Die wind blaast tegen een schuingeplaatst rooster, waarboven een trechter is geplaatst. Door deze trechter loopt het nog met kaf en graanafval vermengde graan langzaam op het rooster. Door de wind waait het afval weg; het graan glijdt naar beneden, komt dan, tenminste bij rogge en tarwe, nogmaals op een daaronder geplaatst rooster, waarover nogmaals wind waait en komt tenslotte terecht in een vat waarmee de maat werd bepaald (zie de aflevering over de molenaarsterminologie, WLD II,3), of, bij latere uitvoeringen, via een schuif in zakken. Wanneer het type kafmolen naast het type wanmolen in één plaats voorkomt, dan duidt het eerste doorgaans de ouderwetse wanmolen zonder zandzeef aan.Vanwege het helse kabaal dat de wanmolen maakte, werd deze wel duivel of duivelmolen genoemd. In L 320a merkt de zegsman dan ook op dat de ruimte waarin de wanmolen draait wel de hel wordt genoemd. Zie afbeelding 14. [N 14, 40a, 40b en 40c; JG 1a, 1b; monogr.; add. uit N 14, 49; R 3, 64] || Het werktuig waarmee de gerst na aankomst in de mouterij gereinigd wordt. Een trieur is een modernere, volmaaktere uitvoering van de wanmolen. Volgens de invuller uit L 377 wordt de gerst meestal niet eerst gereinigd, maar gaat direct in water. Zie ook de semantische toelichting bij het lemma ''trieur''. [N 35, 1; N 35, 8]
I-4, II-2
|
| 21743 |
wapen |
wapen:
waopen (Q032p Schinnen),
waopə (Q032p Schinnen)
|
een voorwerp dat bestemd is om iemand letsel toe te brengen of zich ermee te verdedigen [wapen, wapie] [N 90 (1982)]
III-3-1
|
| 21741 |
wapenschild |
schild:
schild (Q032p Schinnen),
sjild (Q032p Schinnen)
|
een bord waarop een wapen [bijv. van een legeronderdeel] geschilderd is [schild, wapie] [N 90 (1982)]
III-3-1
|
| 25204 |
warm weerx |
laf (weer):
laf (Q032p Schinnen),
warm (weer):
werm (Q032p Schinnen, ...
Q032p Schinnen),
werrum (Q032p Schinnen)
|
warm [DC 44 (1969)], [SGV (1914)] || warm, gezegd van het weer [smoel] [N 81 (1980)]
III-4-4
|
| 19717 |
was |
was:
wesj (Q032p Schinnen)
|
wasch [SGV (1914)]
III-2-1
|
| 30618 |
wasbeits |
wasbeits:
was˱bęjts (Q032p Schinnen)
|
Beits waaraan was is toegevoegd. [N 67, 25b]
II-9
|
| 19714 |
wasbord |
wasbred:
wesjbreet (Q032p Schinnen),
wesjbrèit (Q032p Schinnen),
wèsjbrééd (Q032p Schinnen)
|
de plank waarover gegolfd zink geslagen is, waarop men vuil goed wast (troffel, roefel, wasbord) [N 90 (1982)]
III-2-1
|
| 23597 |
wasdraad |
lont:
lont (Q032p Schinnen),
spint:
sjpint (Q032p Schinnen)
|
De in was gedrenkte draad, gebruikt om kaarsen aan te steken [spintlicht?]. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 19658 |
wasgoed |
was:
wesjh (Q032p Schinnen)
|
wasgoed [DC 35 (1963)]
III-2-1
|
| 23443 |
wastafeltje in de sacristie |
lavabo (lat.):
lavabo (Q032p Schinnen, ...
Q032p Schinnen),
wasbak:
de wesjbak (Q032p Schinnen),
wasbakje:
t wesjbekske (Q032p Schinnen)
|
Het wastafeltje of fonteintje in de sacristie, lavabo. [N 96A (1989)]
III-3-3
|