| 33437 |
hooizolder, koestalzolder, schelf |
hooizolder:
hȳǝzøldǝr (L266p Sevenum),
schelf(t):
sxē̜ ̞lǝf (L266p Sevenum),
sxɛlǝf (L266p Sevenum)
|
De boven de koestal gelegen zolder, waar meestal hooi bewaard wordt. Het komt voor dat deze zolder deel uitmaakt van de schuur of alleen vanuit de schuur bereikbaar is. Vandaar benamingen die eigenlijk horen bij een zolder in de schuur. De zoldering boven de koeien is vaak een schelf en bestaat uit een of twee lagen rondhout, los op de gebintbalken gelegd, die worden afgedekt met takkenbossen of horden en soms nog dichtgesmeerd met stro en leem. Bij grotere bedrijven is deze zoldering ook wel gemetseld in kleine bogen. De koestalzolder heeft dan wel voordeel van de warmte van de koeien, maar geen nadeel van de opstijgende damp. Een dergelijke schelf wordt gebruikt om hooi op te bergen, vaak ook stro en een enkele keer ook (ongedorst) graan. Een schelf kan op verschillende plaatsen in bedrijfsgebouwen voorkomen. Opgemerkt zij, dat schelf(t) in Q 90, 174, 177, 178 en 179 de benaming is voor "afdak, karschop, wagenloods". Uit het feit dat voor die plaatsen schelf(t) ook voor hooiberging werd opgegeven, mag men afleiden dat het hooi daar in de "schuil" of onder een daarop gelijkend afdak werd bewaard. De benamingen voor de zolder in het algemeen en voor de graanzolder worden behandeld in de aflevering over het boerenhuis (I.7). De benaming hooizolder moet beschouwd worden als een recent neologisme, zeker in Belgisch Limburg. Zie voor de fonetische documentatie van het woorddeel (stal) het lemma "stal" (2.1.2). Zie afbeelding 16. [N 5A, 55; N 4A, 13d en 13e; N 5, 84, 85, 90 en 91; JG 1a, 1b en 2c; A 7, 32; A 16, 5a; L 42, 24; L 47, 8a; L 48, 11; Lu 2, 11; S 50; Gwn 4, 9; Wi 17; monogr.; add. uit N 5A, 58b; A 44, 21h; L B2, 292]
I-6
|
| 26878 |
hoop baggerturf |
kegel:
kēgǝl (L266p Sevenum),
schranken:
sxraŋkǝ (L266p Sevenum)
|
Een opgestapelde hoop baggerturf. In L 266 is deze hoop kegelvormig en in K 318 kent men ronde, holle turfmijten. [I, 111; N 27, 1]
II-4
|
| 32925 |
hoop, tussen heukeling en opper |
kleine opper:
klęi̯nǝ ǫpǝr (L266p Sevenum)
|
De middelgrote hoop, doorgaans één meter hoog, waarop het bijna droge hooi wordt gezet, voordat het tot grote hopen worden bijeengewerkt. [N 14, 108; A 16, 3; A 42, 20d]
I-3
|
| 26812 |
hoopje turf |
kegel:
kēgǝl (L266p Sevenum),
schrank:
(mv.)
sxrɛŋk (L266p Sevenum)
|
De grootte van een kleine hoop turf is van plaats tot plaats veranderlijk. In het algemeen kan men zeggen, dat het in dit lemma gaat om een hoop van ongeveer dertig tot vijftig turven. [I, 76; A 44, 21g; monogr.]
II-4
|
| 22673 |
hoorn |
hoorn:
hōͅrə (L266p Sevenum, ...
L266p Sevenum)
|
Het blaasinstrument zonder ventielen, met een zachte toon [hoorn, waldhoorn]. [N 90 (1982)]
III-3-2
|
| 34073 |
hoorn van de koe |
hoorn:
hø̜rs (L266p Sevenum),
hōrǝ (L266p Sevenum),
hǫrǝ (L266p Sevenum)
|
[N 3A, 106a; JG 1a, 1b; L 1a-m; L 27, 25; S 15; Wi 14; monogr.]
I-11
|
| 24169 |
hop |
hop:
hop (L266p Sevenum)
|
Humulus lupulus L. Een tot 4,50 meter hoge slingerplant met een ruw-knobbelige stevige stengel, die bloeit van juli tot september: de mannelijke bloemen in vaalgele pluimen, de vrouwelijke in hangende trossen van bolvormige vruchtkegels, de zogenamde hopbellen. De olieachtige stof in deze hopbellen wordt gebruikt bij de bereiding van bier. [Wi 52; monogr.]
I-5
|
| 18841 |
hopen |
goede hoop hebben:
gooi haop hèbbe (L266p Sevenum),
gòòij hoop hebbe (L266p Sevenum)
|
een gunstige verwachting hebben over iets wat men wenst [verhopen, hopen] [N 85 (1981)]
III-1-4
|
| 25136 |
horizon |
einder:
èngder (L266p Sevenum),
(oud).
èngder (L266p Sevenum),
horizon:
(zo ook wel genoemd).
horizòng (L266p Sevenum)
|
horizon, de lijn waar hemel en aarde elkaar lijken te raken [einder] [N 81 (1980)]
III-4-4
|
| 33457 |
horizontale draaibare sluitbalk van een poort |
deurhout:
dø̄rhǫu̯t (L266p Sevenum)
|
Een draaibare sluitbalk ter halve hoogte van een poort, in het midden vast bevestigd aan een van de poortvleugels. In horizontale stand gedraaid vallen de uiteinden in een bevestiging en is de poort afgesloten; in vertikale stand is de poort geopend. De sluitbalk wordt dan om hinder te voorkomen vaak boven en onder vastgezet. Zie afbeelding 20. [add. uit N 5A, 54a; N 4A, 48; A 49, 4]
I-6
|