| 21334 |
illustratie |
beeldje:
beldje (Q116p Simpelveld),
illustratie (<fr.):
illusjtrase (Q116p Simpelveld)
|
een plaatje, prentje, afbeelding [beeldeke] [N 90 (1982)] || illustratie [SGV (1914)]
III-3-1
|
| 17846 |
in beweging komen |
(zich) roeren:
ziech rörə (Q116p Simpelveld)
|
beweging, In ~ komen (meutelen). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 32714 |
in de breedte ploegen |
in een korte voor ploegen:
en ęŋ kótǝ vū ̞r plogǝ (Q116p Simpelveld)
|
Omdat men slechts korte voren kan ploegen en zeer vaak moet keren, wordt een akker alleen maar in de breedte geploegd wanneer hij een bijzondere bewerking nodig heeft. [N 11A, 116b]
I-1
|
| 32713 |
in de lengte ploegen |
in een lange voor ploegen:
en ęŋ laŋ vū ̞r plo ̞gǝ (Q116p Simpelveld)
|
Doorgaans bewerkt men een akker op deze wijze, omdat men dan zo lang mogelijke voren kan ploegen en zo min mogelijk hoeft te keren. [N 11A, 116a; monogr.]
I-1
|
| 17878 |
in de rug slaan (met de vuist) |
bumsen (du.):
boemzə (Q116p Simpelveld)
|
slaan, Met een vuist in de rug ~ (doffen). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 20684 |
in de schil gekookte aardappelen |
zwelmannetjes:
sjwelmentjes (Q116p Simpelveld)
|
kleine aardappels in schil gekookt
III-2-3
|
| 32724 |
in de voor |
in de voor:
en dǝ [voor] (Q116p Simpelveld)
|
Het paard dat een karploeg trekt, gaat "in de voor", d.w.z. door de ploeggeul. Als een zwaardere rechtse ploeg door een tweespan getrokken wordt, gaat het rechter paard (van achteren gezien) door de voor. Door de voor gaat ook het rechter wiel van een rechtse karploeg. [JG 1a; N 11A, 141b; monogr.]
I-1
|
| 32711 |
in panden ploegen |
in percelen ploegen:
e pǝrsēlǝ plo ̞gǝ (Q116p Simpelveld),
in perken ploegen:
e pɛ ̝.rǝkǝ [ploegen] (Q116p Simpelveld)
|
Panden zijn delen van een akker van gelijke of ongelijke grootte. Men ploegde in panden met name in de herfst. Ook in de tuinbouw is het gebruik bekend. Bij het ploegen in panden ontstaat er meestal een rug in het midden en in elk geval een diepe voor aan de zijkanten van het pand. Men ploegde een akker in panden a) als hij laaggelegen of vochtig was en - indien vlak geploegd - het overtollige water niet kwijt kon worden, b) als men er verschillende gewassen op wilde verbouwen, c) als de akker erg breed was en er dus bij de normale manier van ploegen veel tijd en arbeid verloren ging met het slepen over de lange wendstroken, d) als men te weinig mest had (in arme streken) om de akker in één keer te kunnen ploegen. Het ploegen in panden gebeurde meest met een niet-wentelbare of niet-keerbare ploeg. [N 11A, 130b; N 11, 48 + 49 + 53 add.; JG 1b + 1c + 2c add.; A 33, 1 + 16b add.; monogr.]
I-1
|
| 20252 |
in verwachting zijn |
in omstand:
in umsjteng (Q116p Simpelveld)
|
Zwanger zijn: een kind dragen, zwanger zijn (staan, met een dik lijf lopen, inkopen, groot gaan, geladen). [N 84 (1981)]
III-2-2
|
| 18037 |
indigestie (hebben) |
overladen maag:
uvvərlaanə maag (Q116p Simpelveld)
|
Indigestie: storing van de spijsvertering als gevolg van overlading van de maag, te snel eten (muik, overetendheid). [N 84 (1981)]
III-1-2
|