| 24664 |
dovenetel (alg.) |
tamme netel:
lamium
tamen netel (L212a Smakt)
|
dovenetel
III-4-3
|
| 20659 |
draad |
bonenvaam:
buənəvēͅm (L212a Smakt),
rank:
reng (L212a Smakt),
vaam:
Alle vaeme zien van de boeëne áf
vaem (L212a Smakt)
|
bonendraad || draad van een boon || zijdraad van een bast van een erwt- of bonepeul
III-2-3
|
| 30900 |
draadnagel |
spijker:
spikǝr (L212a Smakt)
|
Metalen spijker die op machinale wijze is vervaardigd van hard getrokken ijzerdraad of geelkoper. Draadnagels kunnen van een platte of een verloren kop zijn voorzien. Zie ook afb. 146. Draadnagels worden onderscheiden door nummers die in breukvorm op de verpakking zijn aangebracht, bijvoorbeeld 36/9 of 48/6. De teller van de breuk geeft de lengte van de nagel aan, de noemer het volgnummer van de stiftdikte. Zie ook het volgende lemma. [N 54, 12b; monogr.]
II-12
|
| 32064 |
draadnagelbenamingen naar lengte |
tweeduimer:
twiǝdumǝr (L212a Smakt),
tweeduims nagel:
twiǝdyms nāgǝl (L212a Smakt)
|
In dit lemma zijn een aantal benamingen voor draadnagels met verschillende lengtes bijeen gezet. De woordtypen vierentwintig-twaalf, zesendertig-neun, etc. van de informant uit Mechelen (Q 204a) verwijzen naar de vermelding op de verpakking van draadnagels, die de lengte en de dikte van de stift aangeven. Vgl. voor het woorddeel tol in de woordtypen tweetollige, drijtollige, viertollige en fünftollige nagel uit Kerkrade-Bleijerheide (Q 121c) ook het Hgd. Zoll, ø̄duimø̄. [N 54, 13b; monogr.]
II-12
|
| 31355 |
draaibank |
draaibank:
drɛ̄jbāŋk (L212a Smakt)
|
Werkbank waarop met verschillende houtdraaibeitels naven en spaken gedraaid en gevormd worden. Er waren verschillende soorten draaibanken. Een ervan was de (primitieve) houten draaibank die door middel van een door de draaier met de voet op en neer bewogen treeplank een draaiende en weer terugdraaiende beweging aan het naafblok gaf. In Lommel (K 278) kende men vroeger een draaibank die werd aangedreven door een groot vliegwiel aan de wand; dit werd door een of twee personen aan het draaien gehouden zodat de draaier zich helemaal kon richten op het werken met de beitels en gutsen (Theuwissen, pag 291/293). Vgl. ook afb. 181. De draaibank uit Echt (L 381) werd aanvankelijk door een hond in beweging gebracht; ze was helemaal uit hout vervaardigd. In modernere wagenmakerijen werden draaibanken gebruikt die door een electromotor worden aangedreven. Dergelijke draaibanken bestaan uit twee horizontaal geplaatste, metalen balken, waarop twee koppen, een vaste en een verschuifbare, zijn gemonteerd. De vaste kop vormt de behuizing voor de motor of voor het overbrengingsgedeelte met poelie en aandrijfsnaar. De tweede kop kan op het bed worden verschoven en wordt vastgezet met een verstelknop. In beide koppen is een center aangebracht, waarmee het werkstuk in de draaibank kan worden vastgezet. Tussen beide koppen bevindt zich de leunspaan, een verstelbare metalen steun, waarop de draaibeitel tijdens het draaien wordt gesteund. In modernere wagenmakerijen stonden soms ook speciale houtbewerkingsmachines waarop alle werkzaamheden konden worden uitgevoerd die nodig waren voor het maken van een houten wagenwiel. Op deze machines konden niet alleen naven worden gedraaid, maar ook de spakengaten worden gefreesd en de gaten voor de asbus in de naaf worden geboord. Tevens konden met deze machine spaken bewerkt worden. [N G, 7a; N 47, 1; N 53, 228a; monogr.]
II-12
|
| 24311 |
dracht, drachtig zijn |
telling:
telling (L212a Smakt)
|
dracht ve moederdier
III-4-2
|
| 20233 |
drager van een doodskist |
drager:
draeger (L212a Smakt)
|
drager bij een begrafenis
III-2-2
|
| 20500 |
drank |
drank:
draank (L212a Smakt),
drinkens:
dreenkes (L212a Smakt),
Wij hebbe dreenkes zat: Wij hebben drank genoeg
dreenkes (L212a Smakt),
zatsel:
De zatláp haaj wer n zatsel òp Dn thuusprüver göt zien aege wér n zatsel hale
zatsel (L212a Smakt)
|
drank || drankwaar || hoeveelheid sterke drank, nodig om dronken te kunnen worden
III-2-3
|
| 18877 |
drenzen |
neulen:
näöle (L212a Smakt)
|
drenzen
III-1-4
|
| 32024 |
drevel, deuvel |
deuvel:
dȳvǝl (L212a Smakt)
|
Rondhouten pen die met lijm in zuiver passende gaten wordt bevestigd. Zie ook afb. 126. De timmerman gebruikt drevels onder meer bij hoekverbindingen en de wagenmaker om segmenten van velgen van karwielen met elkaar te verbinden. Zie voor dit laatste ook het lemma ɛverbindingspennenɛ in Wld I.13, pag. 18. Govie is volgens het Maastrichts woordenboek (pag. 123) de benaming voor een ø̄houten pen ter verbinding van twee plankenø̄.' [N 54, 38a; A 32, 9; monogr.]
II-12
|