| 34109 |
kol |
bles:
blęs (Q096d Smeermaas)
|
Witte vlek op het voorhoofd van de koe. [N 3A, 135b]
I-11
|
| 33888 |
kolder |
gek:
gɛk (Q096d Smeermaas),
kolderachtig:
kǫldǝręxtǝx (Q096d Smeermaas)
|
Kolder (< lat. cholera) is een slepende, ongeneeslijke hersenaandoening, die aanleiding geeft tot stoornissen in de beweging en de bloedsomloop. De uiterlijke verschijnselen zijn: onhandelbaarheid, niet willen werken, een sufferig uiterlijk, het hoofd laag houden en de oren laten hangen, evenals een waggelende gang. Deze vorm van aandoening wordt stille kolder genoemd. Bij verergering van de ziekte wordt het paard wild, draait in het rond en slaat op hol. Dan spreekt men van razende kolder. [A 48A, 37; N 8, 90p; monogr.]
I-9
|
| 21266 |
koning |
manege:
mǝnē̜žǝ (Q096d Smeermaas)
|
De koning is een verticale as met bovenop een kroonwiel. Via die constructie zet een rondlopend paard de karnmolen in beweging. Zie ook wld II.3 v.a. blz. 163. [N 12, 56]
I-11
|
| 33233 |
koolraap (ondergronds) |
koolraab:
(mv)
kolrābǝ (Q096d Smeermaas)
|
Brassica napus L. subsp. rapifera. Bedoeld is hier de gekweekte knol van de plant met de naam koolzaad. De plant heeft gele bloemen; het vlees van de knol is oranjekleurig; bij sommige variëteiten ook wit. Koolraap stelt minder eisen aan de grond dan bieten. De verbouw is vrij algemeen in Limburg verspreid. De knollen worden vooral als veevoeder gebruikt en dan ingekuild; soms ook werden ze als groente gegeten. Er zijn twee soorten teelt: -onder de grond (hier behandeld); ook wel gewestelijk raapkool of knolraap genoemd of kortweg knol; -boven de grond; ook wel koolraap-boven-de-grond, glaskoolraap of koolrabi genoemd. Vaak is een meervoudsvorm opgegeven naast of in plaats van het enkelvoud; dit is steeds in het lemma aangegeven. Op grond van de laatste medeklinker in deze meervoudsvormen kan als slotmedeklinker van de enkelvoudsvormen eerder een verstemloosde -b dan een -p worden aangehouden. Op een enkel duidelijk tegenvoorbeeld na (meervoud koolrapen) is hier dan ook de spelling -raab aangehouden, in overeenstemming met de spelling -reub. Wanneer is opgegeven dat het woordaccent op de tweede lettergreep ligt is ook dat in het lemma vermeld. Vergelijk ook het lemma Koolzaad. [N 12, 39; N 12A, 3a; JG 1a, 1b, 2c; L 6, 36; monogr.; add. uit N 7, 1b]
I-5
|
| 20668 |
koolrabisoep |
reubensoep:
rø̄bəsoͅp (Q096d Smeermaas)
|
Rapensoep (reubesop) [N 16 (1962)]
III-2-3
|
| 33806 |
koot |
boelee:
bǝlē (Q096d Smeermaas),
koot:
kōt (Q096d Smeermaas)
|
Het korte been onmiddellijk boven de hoef, zowel van de voor- als achterpoot. 1Het is één van de belangrijkste lichaamsdelen van het trekpaard. Zie afbeelding 2.25. [JG 1a, 1b; N 8, 32.1, 32.2, 32.3, 32.7, 32.10, 32.14, 32.15 en 32.16]
I-9
|
| 33063 |
kop van de schoof |
kop:
kǫp (Q096d Smeermaas)
|
De bovenkant van de schoof, daar waar zich de aren bevinden. Zie afbeelding 7. [N 15, 21b; JG 1b]
I-4
|
| 33137 |
kopdorser |
kopdorser:
kǫp˱dē.rsǝr (Q096d Smeermaas)
|
Bij deze vroege gemotoriseerde dorsmachine werden de schoven met de aren (de kop van de schoof) naar voren in de machine geschoven. Het eigenlijke dorsen gebeurde in een trommel met ijzeren pinnen of tanden die doet denken aan een hekel. Zie afbeelding 12. [N 14, 6a; JG 1a, 1b; monogr.]
I-4
|
| 21644 |
kopergeld |
kopergeld:
ps. omgespeld, deels volgens Frings en deels volgens IPA.
kopərgɛlt (Q096d Smeermaas)
|
koperen of bronzen geldstukken [rode loop?] [N 21 (1963)]
III-3-1
|
| 21645 |
koperstuk |
koperen cent:
ps. omgespeld, deels volgens Frings en deels volgens IPA.
kopərəsɛnt (Q096d Smeermaas)
|
koperen of bronzen geldstukken [rode loop?] [N 21 (1963)]
III-3-1
|