| 34115 |
schede van de koe |
schede:
šɛi̯ (L270p Tegelen)
|
Uitwendig geslachtsorgaan van de koe. [N C, 13; JG 1a, 1b; A 48A, 47b; monogr.]
I-11
|
| 29479 |
scheem |
scheem:
šēm (L270p Tegelen
[(van beukehout)]
)
|
Metalen of houten plaatje om het produkt tijdens het draaien mee te polijsten. In L 163 verstond men onder de scheem een schepvormig instrument, geheel gemaakt van plaatijzer (het handvat eventueel omwikkeld met doek of pleister), waarmee men de bloempot op de draaischijf optrok, waarbij men van binnen de hand gebruikte en aan de buitenkant de scheem. In L 270 bedoelt men met de scheem een halfrond plaatje met gat, een vierkant of vierhoekig plaatje met gat (8 bij 8 tot 14 cm) en een plaatje met twee rechte en twee zwak gebogen bolle of holle kanten. Volgens de invuller worden deze zelden voor het optrekken van kleiwanden gebruikt, maar meestal om de buitenkant glad te maken en ook om ronding of holte te geven aan de binnenkant. Soms is het gereedschap van rubber vervaardigd. [N 49, 40; N 49, 41a; monogr.]
II-8
|
| 23557 |
scheepje voor de wierook |
scheepje:
sjeepke (L270p Tegelen)
|
Het scheepje waarin de wierookkorrels worden bewaard [scheepke, schipke, schuitje, sjuutje?]. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 18727 |
scheerapparaat |
scheerapparaat:
electrisch sjaerapparaat (L270p Tegelen, ...
L270p Tegelen),
lektris sjaer-apperaat (L270p Tegelen)
|
Electrisch scheerapparaat [DC 64 (1989)] || Ik scheer me niet meer nat, ik neem liever ... (het electrisch scheerapparaat). [DC 64 (1989)]
III-1-3
|
| 34587 |
schei |
scheien:
šęi̯ǝ (L270p Tegelen)
|
Elk van de houten balkjes die de berries verbinden en scheiden en zo de berries evenwijdig houden. Deze balkjes worden door openingen in de berries gestoken en door middel van spieën stevig vastgezet. Het aantal scheien van een kar is afhankelijk van de lengte van de berries. Een hoogkar heeft bijgevolg meer scheien dan een stortkar. [N 17, 24 + 40; N 8, 106; N G, 56e + 58a; JG 1a, JG 1b; monogr]
I-13
|
| 19070 |
schelden, schimpen |
schelden:
sjelde (L270p Tegelen)
|
schelden [DC 47 (1972)]
III-1-4
|
| 33440 |
schelftakkenbossen, schelfhorden |
bermhorden:
bɛrǝmhōrtǝ (L270p Tegelen)
|
Boven op de beide balkenlagen van de schelf worden ter vorming van de zoldering (ter afdichting) takkenbossen gespreid. Het gebruik van takkenbossen is bij lange na niet algemeen. Een aantal benamingen die op de gebruikte takjes of roeden duiden, kunnen ook in gebruik zijn voor de schelfhorden als deze van takjes of roeden gevlochten worden. De schelfhorden bestaan uit gevlochten matten van twijgen of uit oude lappen stof. Om de afdichting te verbeteren wordt soms leem of stro gebruikt. [N 4A, 13c; N 4, 70]
I-6
|
| 30021 |
schelpkalk |
schelpkalk:
šɛlǝpkalǝk (L270p Tegelen),
schulpkalk:
šø̜lǝpkalǝk (L270p Tegelen),
zakkalk:
zakkalǝk (L270p Tegelen)
|
Kalksoort die wordt verkregen door schelpen in kalkovens te branden. Schelpkalk wordt meestal in gebluste vorm op de bouwplaats aangeleverd. [N 30, 28a]
II-9
|
| 32251 |
scheluw |
winds:
weŋs (L270p Tegelen),
windscheel:
weŋkšē̜l (L270p Tegelen)
|
Gezegd van een plank of duig die scheef is doordat deze gekliefd is uit gedraaid hout. Zie ook de toelichting bij het vorige lemma. [N E, 3; monogr.]
II-12
|
| 24897 |
schemeren |
in de schemeren zitten:
in de sjemere zitte leecht gedeil’telik aafsjèrme (L270p Tegelen),
retemieren:
Ja, als twee of meer mensen tussen licht en donker in n kamer rustig bij elkaar zitten
ze zitten te retemieren (L270p Tegelen),
schemeren:
sjemere (L270p Tegelen),
1) overgaan van licht naar donker. 2) s avonds alleen de schemerlampen aanhebben in de kamer.
sjemere (L270p Tegelen),
Als het s avonds donker begint te worden!
’t sjemert (L270p Tegelen),
Hieronder verstaan we: het gezellig bijelkaar zitten tussen licht en donker. Bv. "Laot ôs nag get blieve sjemere". (Maak nog maar geen licht aan). "Weej sjemere gaer". (Zitten graag tussen licht en donker). Enkele zegswijzen, betrekking hebbend op of verband houdend met het weer: "Friedigs waer - Sôndigs waer"Zoals t weer op Vrijdags is, zo zal t ook de daarop volgende Zondag zijn. "Bläoskes op t water - nag 3 daag raege""t raegent aaj wiever"(oude wijven) Buitengewoon zware regenbui. "De zôn kiek mig zoë verneukerig (bedrieglijk) Ze schijnt wel, maar meent er niets van; er zal wel regen komen. "Op dae vent kèns-se net zoë vuël op aan as op t waer"n Volkomen onbetrouwbaar persoon. "n Gezig wie zeve daag raegen"n Nors, stuurs en ontevreden gezicht.
sjemere (L270p Tegelen)
|
schemeren; inventarisatie uitdrukkingen; betekenis/uitspraak [N 22 (1963)]
III-4-4
|