| 28833 |
soorten patronen of dessins |
bloempje:
(mv)
blumǝʔǝs (K353p Tessenderlo),
blokje:
(mv)
blǫkskǝs (K353p Tessenderlo),
bolletje:
(mv)
bolǝʔǝs (K353p Tessenderlo),
pied-de-poule:
pjēdǝpul (K353p Tessenderlo),
ruit:
(mv)
rowǝtǝ (K353p Tessenderlo),
streepje:
(mv)
strɛpkǝs (K353p Tessenderlo)
|
Diverse patronen of motieven in de stof. [N 62, 74b; MW]
II-7
|
| 32576 |
soorten van dierlijke mest |
paardsmest:
pęts[mest] (K353p Tessenderlo)
|
De termen voor de verschillende soorten van dierlijke mest zijn op deze plaats in een lemma verenigd, omdat er (met name door N 11 en N 11A) in het kader van de bemesting van akker en weide naar werd geïnformeerd. Ze zouden evengoed passen in de sfeer van het uitmesten van de stallen en de mestbereiding, ook al kan men voor bepaalde gewassen de akker het best bemesten met de mest van een bepaalde veesoort en zal men in de mestvaalt sommige soorten dierlijke mest afzonderlijk verzamelen. In sommige plaatsen wordt naast of in plaats van (stal)mest het woordtype koestalmest of koemest gebruikt ter aanduiding van natuurlijke mest. Dat is niet verwonderlijk wanneer men bedenkt dat op de boerderij de meeste mest geproduceerd wordt door de koeien. In dit lemma zijn geen benamingen opgenomen, die specifiek zijn voor de uitwerpselen van de genoemde diersoorten. Voor de plaatselijke varianten van -[mest [JG 1a + 1b add.; A 9, 24 + 25; N 11, 27; N 11A, 5a t /m f; N M, 10a + b add.; L 20, 22f; A 4, 22f]
I-1
|
| 34118 |
soortige koe |
gelijnde:
gǝlɛntǝ (K353p Tessenderlo)
|
Koe die harmonisch van bouw is. [N 3A, 140]
I-11
|
| 33222 |
sorteren met de hand |
uitrapen:
ø̜trǭpǝ (K353p Tessenderlo)
|
Vroeger werden vaak de grote van kleine aardappelen gescheiden bij het rapen zelf op het veld; zie de toelichting bij het lemma Aardappelmand. Tegenwoordig worden de aardappelen op de boerderij gesorteerd; niet meer met de hand maar met een sorteermachine. Zie het lemma Sorteermachine. [N 12, 31; JG 1a, 1b gedeeltelijk, 1c, 2c; monogr.]
I-5
|
| 34576 |
spaak |
speek:
spiǝk (K353p Tessenderlo),
speken:
spiǝʔǝ (K353p Tessenderlo)
|
Elk van de houten staven die de verbinding vormen tussen de velg van het wiel en de naaf. Afhankelijk van de omtrek van het wiel zijn er tien tot zestien spaken. Er zijn twee soorten spaken: ronde en platte. Voor zover ze specifieke benamingen krijgen, worden ze behandeld onder A resp. B. [N 17, 61a-b + 62a-b; N 18, 99; N G, 44a; JG 1a; JG 1b; JG 2b; S 34; A 4, 20b; L 20, 20b; L 7, 13; monogr.]
I-13
|
| 32207 |
spaakgaten |
speekkotten:
spijǝkkǫtǝ (K353p Tessenderlo)
|
De met de zulaks gekapte, of, in modernere wagenmakerijen, met behulp van een speciale houtbewerkingsmachine in de naaf gefreesde gaten, waar de spaken in worden geslagen. [N G, 43f]
II-12
|
| 32212 |
spaakhamer |
speekhamer:
spijǝkhǭmǝr (K353p Tessenderlo)
|
Zware hamer met lange, houten steel, die wordt gebruikt om de spaken in de naaf te slaan. Zie ook afb. 187. [N G, 40a]
II-12
|
| 32211 |
spaakkuil |
speekkuil:
spijǝkkǫwl (K353p Tessenderlo)
|
Kuil of put in de werkplaats van de wagenmaker van ongeveer 2 meter lang, 1 meter diep en 20 cm breed, die wordt gebruikt om spaken in de naaf te slaan. Aan de bovenzijde is de spaakkuil afgedekt met drie balken. De middelste daarvan wordt weggenomen als de spaakkuil wordt gebruikt. De naaf wordt draaibaar op de rand van de spaakkuil vastgezet met behulp van wiggen. Zie ook afb. 186. [N G, 8a]
II-12
|
| 32214 |
spaakzwei |
spekenhaal:
spijǝkǝgǭl (K353p Tessenderlo)
|
Werktuig dat dient voor het richten van de spaken. Er zijn verschillende uitvoeringen van de spaakzwei, maar vaak bestaat het uit een één meter lange lat die met één uiteinde in het midden van de naaf wordt bevestigd. De spaakzwei is voorzien van een gleuf, waarin met behulp van twee moeren en sluitringen een stelpin van ongeveer 20 cm lengte vastgezet kan worden. Door middel van deze stelschroef kan de schuine stand van de spaken precies worden aangegeven. Zie ook afb. 189. [N G, 21a]
II-12
|
| 27920 |
spaanders |
spaansels:
spánsǝls (K353p Tessenderlo)
|
De kleine stukjes hout die losraken tijdens het werken met de beitel. [N 53, 51; monogr.]
II-12
|