| 22154 |
vleugel |
spoel:
spul (K353p Tessenderlo),
vleugel:
vlēūgel (K353p Tessenderlo),
vlōͅgəl (K353p Tessenderlo),
wiek:
wīk (K353p Tessenderlo)
|
Een u-vormig houten voorwerpje met haken op beide armen waar in het midden de spil doorloopt die er vast in is bevestigd en waarop de klos los ronddraait. De snaar loopt tweemaal om het drijfwiel en doet door middel van de kleinere snaarschijf die vast aan de klos zit en door middel van de grotere snaarschijf, de ø̄trendelø̄, die vastgeklemd zit aan de spil respectievelijk klos en vleugel draaien, waarbij de klos sneller draait dan de vleugel, omdat de snaarschijf aan de klos kleiner is dan de snaarschijf die we trendel noemen (WBD II.4, pag. 929). Zie afb. 52. [N 34, B13] || vleugel [Willems (1885)], [ZND m]
II-7, III-4-1
|
| 33141 |
vleugels in de wanmolen |
alpen:
alǝpǝ (K353p Tessenderlo)
|
De schuingeplaatste plankjes die op een as zijn gemonteerd die wordt aangedreven, waardoor er een windstroom ontstaat, in de wanmolen. [N 14, 45b; JG 1a, 1b, 2c; monogr.]
I-4
|
| 32516 |
vliegen van de mand |
uitzetten:
øt˲zɛtǝ (K353p Tessenderlo)
|
Het van onder naar boven breder uitlopen van de mand. De uitloop zelf werd verloop genoemd in Ottersum (L 163: vǝrlōp) en Stramproy (L 318: vǝrlǫwp. [N 40, 64]
II-12
|
| 33986 |
vliegennet |
vliegenkleed:
vligǝklīǝt (K353p Tessenderlo)
|
Fijnmazig net dat over een ingespannen paard wordt gehangen om het tegen vliegen te beschermen. [JG 1a, 1b, 2a, 2b; N 13, 82a]
I-10
|
| 22375 |
vlieger |
vlieger:
vlieger (K353p Tessenderlo)
|
Een vlieger (kinderspeeltuig). [ZND 08 (1925)]
III-3-2
|
| 28425 |
vlieggat, vliegspleet |
vlieggat:
vlieggat (K353p Tessenderlo)
|
Opening aan de voorkant van korf en kast waardoor de bijen in en uit kunnen vliegen. Een vlieggat moet niet te hoog van de grond zijn en liefst niet gericht op de koudste windrichting. ''s Winters kan men het vlieggat in de korf dichtmaken met een rolletje stro met wilgebast omwonden. In de moderne kast werkt men met een vlieggatschuif om de vliegspleet af te sluiten. Wat betreft het woordtype "tijlgat" zij opgemerkt dat het woorddeel "tijl" moeilijk eenduidig is te etymologiseren. Bij het kiezen van de woordtypen heeft de redactie de verschillende verklaringen in het midden gelaten. Het grondwoord is ''ijlgat''. Met het voorafgaande lidwoord ''het'' werd de uitspraak door metanalyse ''tijlgat''. Dus ''tijlgat'' is ontstaan uit ''het ijlgat''. Of in dit lemma alle varianten van ''tijl-'' als metanalyse van ''het ijl-'' geīnterpreteerd kunnen worden, blijft echter een vraag. [N 63, 5a; N 63, 10b; N 63, 5b; Ge 37, 15; monogr.]
II-6
|
| 28427 |
vliegplank |
loopplankje:
loopplankje (K353p Tessenderlo)
|
Aan- en uitvliegplank bij korf en kast. Onder het vlieggat maakt men een smal loopplankje waarop de bijen kunnen lopen bij het in- en uitgaan van de korf of kast. Aan de vliegplank kan de imker in korte tijd constateren of een bijenvolk gezond is of ziektes heeft. Hij kan bepalen of er al of niet dracht is, of er roverij plaatsvindt, en hij kan aan de vliegplank vele andere observaties doen. Immers, hij moet vermijden vaak in de korf of kast te gaan, daar dit tijd en honingverlies kost en teveel verstoring in de korf veroorzaakt. [N 63, 5b; N 63, 10a; Ge 37, 28]
II-6
|
| 31214 |
vliegwiel |
vliegwiel:
vlīxwīl (K353p Tessenderlo)
|
Zwaar, metalen wiel dat door zijn draaiing een machine telkens door het dode punt moet brengen. [N 33, 280b]
II-11
|
| 24392 |
vlinder |
pepeling:
pi.pəlɛŋk (K353p Tessenderlo),
piepeling (K353p Tessenderlo),
pīpəliŋ (K353p Tessenderlo)
|
vlinder [ZND 08 (1925)], [ZND 16 (1934)] || vlinder, pepel [RND]
III-4-2
|
| 18701 |
vlinderdasje |
nondejuke:
nondejuke (K353p Tessenderlo)
|
vlinderstropdas [nondejuuke, striekske] [N 23 (1964)]
III-1-3
|