e-WLD begrippen 
e-WLD

 
 
Filteren... plaats=Tessenderlo

Overzicht

Gevonden: 5328

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
maaivoeten buitenwaarts gaan: mee de voete boowetewets gaon (Tessenderlo) met de voeten buitenwaarts gaan [ZND 35 (1941)] III-1-2
maalkant maalkant: máǝlãnt (Tessenderlo) De schuinaflopende zijde van de kerf die het eigenlijke maalwerk verricht. Zie ook afb. 77. [N O, 18l; Vds 190; Jan 203; Coe 185; Grof 220] II-3
maalkanten maalkanten: máǝlkãntǝ (Tessenderlo) De maalkanten van de groeven scherpen. [N O, 34h] II-3
maalloon, maalgeld scheploon: sxø̜pluwǝn (Tessenderlo) Het maalloon in de vorm van een gedeelte van het gemalen graan of een bedrag in geld dat de molenaar uit het meel schept respectievelijk in rekening brengt. Het maalloon in natura varieerde van plaats tot plaats. Zo vermelden de invullers uit l 213 en l 216 dat daar 1/20 deel werd geschept. In Q 39 werd 1/16 van iedere 100 kilogram als maalloon ingehouden. Volgens de zegsman uit l 381b werd er een onderscheid gemaakt tussen enerzijds het zelf brengen van graan naar de molen en het halen van graan door de molenaar met behulp van de wagen. In het eerste geval werd 1/20, in het tweede geval 1/16 van iedere 100 kilogram meel als maalloon geschept. In l 209 was 1 kilogram gebruikelijk; toch werd ook naar de draagkracht van de boer gekeken bij de bepaling van het maalloon. Voor zover opgegeven door de invullers, is achter het plaatscodenummer tussen ronde haken opgenomen hoeveel het maalloon in de betreffende plaats bedroeg. De woordtypen maalloon (Q 1, Q 2a, Q 3, Q 5, Q 71, Q 72, Q 82, Q 88, Q 95, Q 162, Q 180, Q 188, Q 240, Q 241), maalgeld (l 416, l 417, l 418, P 119, P 120, P 176, P 177a, P 184, P 187, P 188, P 195, Q 77, Q 78, Q 88, Q 159, Q 160, Q 160a, Q 162, Q 164, Q 181, Q 240), molster (K 360, l 414, P 57, Q 2a, Q 84, Q 91), molser (P 184) en molstergeld (Q 83) zijn specifiek van toepassing op een betaling in geld. De woordtypen monster en monstermeel zijn daarentegen in respectievelijk K 318 en K 359 voor ø̄maalgeldø̄ niet gebruikelijk. [N O, 38h; A 42A, 48; JG 1a; JG 1b; Vds 170; Jan 271; Jan 272; Coe 254; Coe 255; Grof 294; Grof 295; monogr.] II-3
maalstoel maalstoel: máǝlstul (Tessenderlo) Het stelsel van balken waarop de molenstenen rusten. Volgens Janssen (pag. 131) werd zoɛn maalstoel in watermolens vooral gebruikt in kleine molens, waar de stenen zich op de benedenverdieping bevonden.' [N O, 18u; Jan 254; Coe 232; Grof 260; monogr.; N O, 27b] II-3
maaltijd in de voormiddag halfvoornoen, de -: halfvurnoen (Tessenderlo), halfvərnoen (Tessenderlo), haləfvərnoen (Tessenderlo), klemtoon op v\\r-  halfvərnoen (Tessenderlo), voornoen, de -: de vurnoen (Tessenderlo) de tweede maaltijd, later in de voormiddag [ZND 40 (1942)] III-2-3
maanblind paard (het heeft een) maanoog: mǭnuǝx (Tessenderlo), blind paard: blent pē̜ǝt (Tessenderlo), maanoger: mōnuǝgǝr (Tessenderlo) Gezegd van een paard met een periodieke oogontsteking, gewoonlijk om de maand of na twee maanden. Het paard is dan lichtschuw en het hele oog vertoont ontstekingsverschijnselen: een sterke traanafscheiding en een roodachtige kleur van de bindhuid. De kwaal is gewoonlijk na twee à drie weken geweken, maar kan zich ook periodiek herhalen en tot blindheid leiden. De naam maanblindheid houdt verband met de vroegere mening, dat deze kwaal maandelijks, bij het op- en afgaan van de maan, terugkeerde. [A 48A, 38a; N 8, 62p en 90v] I-9
maansverduistering kwartier van de maan: ketier van de moan (Tessenderlo, ... ), maneclips: mōͅnəklips (Tessenderlo, ... ) eclips (van de maan) [ZND 01 (1922)], [ZND 23 (1937)] III-4-4
maantje op de nagel maantje: mauntje (Tessenderlo) Maantje: lichter gekleurd gedeelte onder aan de vingernagels (maantje, reem) [N 106 (2001)] III-1-1
maanx maan: maon (Tessenderlo, ... ), ps. omgespeld volgens Grootaers.  mōͅn (Tessenderlo, ... ), ps. omgespeld volgens IPA.  mōͅn (Tessenderlo, ... ) maan [ZND 01 (1922)], [ZND 30 (1939)] III-4-4