| 24075 |
bisdom |
bisdom:
bisdem (Q162p Tongeren),
e bisdòm (Q162p Tongeren)
|
Een bisdom of diocees. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 24074 |
bisschop |
bisschop:
ne bisjop (Q162p Tongeren),
ne busjòp (Q162p Tongeren)
|
Een bisschop [busschop, biskop, bissjep]. [N 96D (1989)]
III-3-3
|
| 33936 |
bit |
gebit:
gǝbī.t (Q162p Tongeren),
stang:
staŋ (Q162p Tongeren
[(recht)]
)
|
IJzeren mondstuk aan het hoofdstel dat men een paard in de mond, boven de onderkaak legt, en waaraan de teugels bevestigd zijn. De meeste bitten bestaan uit een rechte stang, sommige hebben een beugel in het midden om te voorkomen dat het paard zijn tong op de stang legt. Voor enkele plaatsen (L 270, Q 75, 94, 169, 174 en179) wordt gemeld dat de opgegeven term ook ter aanduiding van het wolfsgebit gebruikt wordt. [JG 1a, 1b, 2b; N 13, 19, 38b, 41; L 35, 45b; monogr.]
I-10
|
| 33938 |
bitringen |
stangringen:
staŋrēŋ (Q162p Tongeren)
|
De beide ringen aan het einde van de bitstang. [N 13, 44]
I-10
|
| 19352 |
bits |
snibbig:
hé es sneppig (Q162p Tongeren, ...
Q162p Tongeren)
|
Hoe zegt ge << hij is nogal bits, scherp, prikachtig>> in zijn manier van spreken. [ZND 40 (1942)]
III-1-4, III-3-1
|
| 33937 |
bitstang |
stang:
staŋ (Q162p Tongeren)
|
De ijzeren stang van het bit dat het paard in zijn mond heeft. De benaming voor dit onderdeel is vaak hetzelfde als die voor het bit in zijn geheel. [N 13, 42]
I-10
|
| 18635 |
bivakmuts |
berenmuts:
bēͅrəmuits (Q162p Tongeren),
pulvermuts:
poe`lvërmoe`ts (Q162p Tongeren)
|
bivakmuts, nauw om hoofd en hals sluitend wollen muts die alleen een deel van het gezicht onbedekt laat [N 25 (1964)] || gebreide muts die over het hoofd wordt getrokken en buiten een opening voor ogen, neus en mond tot in de hals en nek kwam (Fr. passe-montage)
III-1-3
|
| 18113 |
blaar |
blaar:
bloir (Q162p Tongeren),
blwoͅi.r (Q162p Tongeren)
|
blaar [ZND A2 (1940sq)]
III-1-2
|
| 25437 |
blaas van een geslacht varken |
blaas:
blwōs (Q162p Tongeren)
|
De blaas van het varken wordt voor verschillende doeleinden gebruikt volgens de respondenten. Men smeert er werkschoenen mee in of de houtzaag. Als heelmiddel wordt hij op een gekneusde plek gelegd. Men vangt er vogels mee of men doet er bloedworst in; zelfs brandewijn wordt ermee gesmokkeld. Hij kan functioneren als ijszak voor een zieke of als afsluiting voor levensmiddelen. Vaak dient de gedroogde blaas als tabakszak of geldzak. Opgeblazen en gedroogd is hij een voetbal voor de jeugd. Men maakt er kunstdarmen van en heel bekend is het gebruik ervan bij het Carnaval als "foekespot" of "rommelspot". Kan men er echt niets mee doen, dan wordt ie weggesmeten. [N 28, 73; N 28, 74; monogr.]
II-1
|
| 23574 |
blaasbalg van het orgel |
blaasbalg:
de bluòisbalk (Q162p Tongeren)
|
De blaasbalg van het orgel. [N 96B (1989)]
III-3-3
|