e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Tongeren

Overzicht

Gevonden: 5750
BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
beroerte beslag: bëslôog (Tongeren) Beroerte: verlamming veroorzaakt door uitstorting van bloed in de hersenen (beroerte, beslag, slag). [N 107 (2001)] III-1-2
berrie be(e)r: bęr (Tongeren), (mv)  bęrǝ (Tongeren), berrie: bęr (Tongeren), brancard: braŋkār (Tongeren), traversje: trávɛrskǝ (Tongeren) Elk van de twee bomen van de hoog- en stortkar waartussen het paard gespannen werd. De berries van de hoogkar verschillen essentieel van die van de stortkar: bij de eerste lopen de berries onder de hele bak door en maken ze er deel van uit (de zijwanden worden erop vastgezet), terwijl bij de tweede de berries tot halverwege de bak lopen en een aparte constructie vormen waarop de bak rust. Hierdoor kan de bak van de stortkar kippen, terwijl de berries op hun plaats blijven. Wanneer de bak van de hoogkar echter gekipt moet worden, gaat het hele voorstel van de kar omhoog. [N 17, 16 + 50b; N G, 54b + 64b; JG 1a; JG 1b; JG 1d; JG 2c; L 32, 63; L 34, 10; A 27, 20; Lu 5, 20] || Het uit twee balkjes bestaande toestel op de steenkuip waarop of waartussen het kaar rust. Zie ook afb. 82. [N O, 19h; A 42A, 38; Vds 147; Jan 154; Coe 135; Grof 156; N D, 33 add.] I-13, II-3
beschuit beschuit: mësjütë van (mèt) Maes (bakkerij)  mësjüut (Tongeren) beschuit III-2-3
beschuit met muisjes beschuiten met chocoladen keuteltjes: bəšy(3)̄tə mɛt šəkla͂tə kø̄təlkəs (Tongeren, ... ) Beschuiten met muisjes [N 16 (1962)] III-2-2, III-2-3
beschuitpap beschuitenpap: bəšy(3)̄təpap (Tongeren) Melk met beschuiten (beschuitepap, luiwijvenpap, romme met bestelle?) [N 16 (1962)] III-2-3
besjes aan de aardappelplant zaad: zu̯ǫi̯t (Tongeren) De besachtige groene vruchten die zich uit de bloemen van de aardappelplant ontwikkelen. Vroeger, voordat men pootaardappelen selecteerde uit de eigen oogst, werd uit deze vruchtjes van de plant pootzaad gewonnen. Het lemma bevat alleen meervouden. Bij goesbollen wordt door de zegslieden opgegeven dat ...kinderen deze bollen aan een lange twijg (steken) en dan de bollen zo ver mogelijk weggooien of zwiepen; goezen is "zwiepen". Warnant (1949, 175) vermeldt dit spel ook voor Waals Haspengouw. Het regelmatige voorvoegsel aardappel- of patatte- is hier weggelaten; zie het lemma Aardappel. Zie voor de fonetische documentatie van de varianten voor aardappel, ook datzelfde lemma Aardappel. [N 12, 7; L 32, 14; monogr.; add. uit JG 1b] I-5
beslissen beslissen: bëslïssë (Tongeren), decideren: cf. fr. (se) décider  (húm, zïch) dèssëdièrë (Tongeren) beslissen, besluiten || een besluit nemen, beslissen III-1-4
bestek bestek: bëstêk (Tongeren) vork en lepel III-2-1
besteken schenken: šenkə (Tongeren), šeŋkə (Tongeren), vieren: vierë (Tongeren), wensen: wensa (Tongeren) Het gelukwensen en een geschenk aanbieden op verjaardag/naamfeest [bestèke]. [N 96C (1989)] || schenken [ZND A1 (1940sq)] III-3-1, III-3-2
besteken: gelukwensen feliciteren: fɛ̞lisitjɛrə (Tongeren), Fr. féliciter.  fèllësëtièrë (Tongeren), gelukwensen: gëlùkwénsë (Tongeren, ... ) Feliciteren, gelukwensen. || Féliciter: Feliciteeren, gelukwenschen. || Gelukwensen. || Het gelukwensen en een geschenk aanbieden op verjaardag/naamfeest [bestèke]. [N 96C (1989)] III-3-2