e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Tongeren

Overzicht

Gevonden: 5750
BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
darmen schoonmaken darmen krabben: [darmen] krabǝ (Tongeren) De darmen die als omhulsel voor de worst gebruikt worden, worden eerst leeggeperst. Daarna worden ze verder schoongemaakt door ze binnenste buiten te keren en ze met al dan niet zout water af te wassen, of door het resterende vuil weg te krabben. Meestal worden de darmen vervolgens uitgekookt. Het object "darmen" is niet fonetisch gedocumenteerd. [N 28, 117; monogr.] II-1
darmenbak afvalbak: ǭfalbak (Tongeren) Mand, bak of iets dergelijks waarin de ingewanden worden opgevangen, als de buik wordt doorgesneden. [N 28, 61; monogr.] II-1
darmvet kraag: krǭx (Tongeren), kraagvet: krǭgvɛt (Tongeren) Het vet dat om de ingewanden zit, het bindweefsel. [N 28, 79; monogr.] II-1
das, sjaal sjaal: sjàal (Tongeren), sjarp: šarp (Tongeren), Et. Fr. écharpe.  sjàr"p (Tongeren), sjerp: šeͅrp (Tongeren), šeͅrəp (Tongeren) das, sjaal, om de hals gedragen [das, polderdas, sjerp, kazzenij] [N 23 (1964)] || sjaal || sjerp III-1-3
dasspeld kravattenspengel (<fr.): vgl. WLD II.7, p.36: spengel.  kravatəspɛŋəl (Tongeren), krəvatəspeͅŋəl (Tongeren) dasspeld [dasspang] [N 23 (1964)] III-1-3
dauw dauw: dou (Tongeren) dauw die s morgens over de velden hangt [doom, domp, mok] [N 22 (1963)] III-4-4
daverwaat daverwatig: dǭvǝrwętex (Tongeren) Blad van de zeis dat zijn spanning heeft verloren en "klappert" bij het maaien. Dit kan gebeuren wanneer het blad door veelvuldig gebruik en wetten te dun is geworden en de zeis versleten raakt. Maar een zeis kan ook "daverwatig" worden als er ondeskundig is gehaard, onregelmatig of te ver van de eigenlijke snede af, naast het haarpad, of wanneer er te lang op één en dezelfde plaats is geslagen. Men vindt in dit lemma substantieven (zoals daverwaat (subst. èn adj.), daverblad, klapzeis), adjectieven (zoals daverwatig, klapperwatig, versleten) en uitdrukkingen (zoals er zit de koekoek in of de zeis fronselt) bijeen. [N 18, 89; monogr.] I-3
de aankomst van de duif telefonisch melden aangeven: aangeven (Tongeren) het telefonisch melden van de aankomst van de duif [N 93 (1983)] III-3-2
de absolutie geven absolutie (<fr.) geven: d abseluuse gêeve (Tongeren), de absolutie geven (Tongeren) De absolutie geven [absolvere]. [N 96D (1989)] III-3-3
de akker bewerken labeuren: labi̯ø̄rǝ (Tongeren), labȳǝrǝ (Tongeren), lǝbiørǝ (Tongeren) Al het werk op de akker samen (bemesten, ploegen, eggen, rollen enz.) kan als één geheel gezien worden. Het werk op de akker staat dan in tegenstelling tot het werk op de boerderij. Het woord labeuren blijkt de volgende betekenisnuances te hebben: a. al het werk op de akker tot deze gereed is om bezaaid of beplant te worden, b. al het werk op de akker, het zaaien of planten inbegrepen, c. al het werk op de akker in het algemeen, soms met inbegrip van het oogsten. Vaak heeft het de bijbetekenis van zwaar werk verrichten. Opgaven van labeuren de zin van "het boerenbedrijf uitoefenen" of met "zwaar werk doen" als hoofdbetekenis zijn hier niet opgenomen. [N 5A, 95a add.; N 11A, 132 add.; N 11A, 143; JG 1a + 1b; L 37, 11c; monogr.] I-1