e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Tungelroy

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
in ondertrouw gaan aangeven: aangéve (Tungelroy), ondertrouw: (betere stand).  ongertrou (Tungelroy) aangifte doen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand, waarbij de aanstaande echtgenoten elkaar verklaren dat zij met elkaar een huwelijk willen aangaan; in ondertrouw gaan [verscholen, ondertrouwen, ondertrouw doen, aantekenen] [N 87 (1981)] III-2-2
in panden ploegen op bedden varen: ǫp˱ będǝ vãrǝ (Tungelroy) Panden zijn delen van een akker van gelijke of ongelijke grootte. Men ploegde in panden met name in de herfst. Ook in de tuinbouw is het gebruik bekend. Bij het ploegen in panden ontstaat er meestal een rug in het midden en in elk geval een diepe voor aan de zijkanten van het pand. Men ploegde een akker in panden a) als hij laaggelegen of vochtig was en - indien vlak geploegd - het overtollige water niet kwijt kon worden, b) als men er verschillende gewassen op wilde verbouwen, c) als de akker erg breed was en er dus bij de normale manier van ploegen veel tijd en arbeid verloren ging met het slepen over de lange wendstroken, d) als men te weinig mest had (in arme streken) om de akker in één keer te kunnen ploegen. Het ploegen in panden gebeurde meest met een niet-wentelbare of niet-keerbare ploeg. [N 11A, 130b; N 11, 48 + 49 + 53 add.; JG 1b + 1c + 2c add.; A 33, 1 + 16b add.; monogr.] I-1
in verwachting zijn groot gaan: groeët goân (Tungelroy), grōētgaon (Tungelroy), in de kromme scholk zijn: lett.: in het kromme schort zijn  in ’e kromme sjollek zeen (Tungelroy) in verwachting zijn (als het zichtbaar wordt || zwanger zijn || Zwanger zijn: een kind dragen, zwanger zijn (staan, met een dik lijf lopen, inkopen, groot gaan, geladen). [N 84 (1981)] III-2-2
in voorraad voorradig: veurraodig zeen (Tungelroy) in voorraad zijn [staan, voorradig zijn] [N 89 (1982)] III-3-1
indigestie (hebben) overladen maag: euverlaaje (Tungelroy) Indigestie: storing van de spijsvertering als gevolg van overlading van de maag, te snel eten (muik, overetendheid). [N 84 (1981)] III-1-2
informeren (onoverg.) er achter zien te komen: er achterzeen te kome (Tungelroy) inlichtingen inwinnen over iets [zich naar iets erkondigen] [N 85 (1981)] III-1-4
ingemaakt voedsel ingemaakt: ingemaaktj (Tungelroy) ingemaakte groente of vruchten III-2-3
ingetogen stil: stil (Tungelroy) zich onthoudend van buitensporigheden of uitspattingen, niet opzichtig [stil, bedaard, stemmig, ingetogen] [N 85 (1981)] III-1-4
ingewanden darmen: derm (Tungelroy), ingewanden: ingewanje (Tungelroy) ingewanden [N 10a (1961)] III-1-1
ingewanden van geslacht vee pens: pɛns (Tungelroy) Ingewanden van geslacht vee. Ook de algemene benamingen voor "ingewanden van vee" zijn hier opgenomen. [N 28, 58; N 28, 88; L 1a-m; L 1u, 106; Veldeke 26, 23; monogr.] II-1