| 30119 |
schenkel, formeel |
formeel:
fǫrmīl (L318b Tungelroy)
|
Doorgaans uit hout vervaardigde, tijdelijke ondersteuning voor een boog. De 'schenkel' bestaat uit twee van rondgezaagd hout vervaardigde schenkelstukken, die met spijkers op elkaar worden bevestigd. Zie ook afb. 32. Twee schenkels onderling verbonden met dunne latten van ongeveer 1 cm dikte noemt men een 'formeel'. Om gewelfkappen tussen ribben te vervaardigen, gebruikt men kleine, beweegbare formelen. Zie ook het lemma 'Troggewelf'. In L 210 werd een formeel toegepast bij bogen dikker dan 22 cm of bogen van 22 cm in kop-strekverband. [N 32, 18; N 54, 145a; monogr.]
II-9
|
| 19564 |
schenkkan |
bierkaraf:
beer kraf (L318b Tungelroy),
beerkaraf (L318b Tungelroy),
karaf:
karaf (L318b Tungelroy),
kraf (L318b Tungelroy)
|
karaf in het algemeen [N 20 (zj)] || karaf; inventarisatie soorten en gebruiksmogelijkheden (bierkrachtje, jeneverkrachje); betekenis/uitspraak [N 20 (zj)]
III-2-1
|
| 17829 |
scheppen |
scheppen:
šø̜pǝ (L318b Tungelroy)
|
Maalloon scheppen met behulp van de schep. Het aantal kiloɛs dat per 100 kg mocht worden geschept, is, voorzover opgegeven, achter de betrokken plaatsnummers vermeld. Zie ook het lemma ɛmaalloon, maalgeldɛ. In l 270 was het scheppen tot rond 1910 gebruikelijk.' [N O, 38i; JG 1b; Vds 170; Jan 268; Coe 253; Coe 256; monogr.; A 42A, 48]
II-3
|
| 18298 |
scheren |
scheren:
sjère (L318b Tungelroy),
sjèère (L318b Tungelroy)
|
scheren [DC 38 (1964)]
III-1-3
|
| 21813 |
scherp de waarheid zeggen |
uitschijten:
oetsjiete (L318b Tungelroy, ...
L318b Tungelroy),
voor vanalles uitmaken:
oetmake veur van alles (L318b Tungelroy)
|
iemand scherp de waarheid zeggen [blijspeten, uitschijten, bijvegen, uitmesten] [N 85 (1981)]
III-3-1
|
| 32794 |
scherp eggen |
[eggen]:
[eggen] (L318b Tungelroy)
|
Werken met een eg die "scherp" is aangespannen. De tanden van de eg staan dan schuin naar voren gericht en gaan dientengevolge diep door de grond heen. Zie afb. 69. De termen zijn primair van toepassing op het werk met de oude houten eg die schuingeplaatste tanden had. In streken waar men gezien de grondsoort met één egtype kon volstaan en bij de bestrijding van onkruid uitsluitend of voornamelijk scherp egde, kan voor "scherp eggen" en "onkruid uiteggen" dezelfde term in gebruik zijn (geweest). Voor het werkwoordelijk deel eggen en de weglating daarvan bij de varianten, zien men de toelichting bij het lemma ''eggen''.' [JG 1a + 1b add.; N 11A, 173a; N P, 15a; monogr.]
I-2
|
| 34199 |
scherp inhebben |
ijzer aan het hart:
īzǝr ān ǝt hɛrt (L318b Tungelroy),
ijzer in de pens:
īzǝr en dǝ pɛns (L318b Tungelroy)
|
Spijsverteringsstoornis die ontstaat doordat de koeien met het voedsel scherpe voorwerpen als stukjes ijzerdraad, spijkers en spelden opnemen. Wanneer deze scherpe voorwerpen in de netmaag terechtkomen, kan er een ernstige spijsverteringsstoornis ontstaan. De dieren herkauwen niet meer, nemen geen voedsel meer op en hebben een lichte trommelzucht. Omdat de netmaag slechts door het middenrif van het hart en hartenzakje gescheiden is, kunnen scherpe voorwerpen gemakkelijk daar terechtkomen. Ze veroorzaken dan een ernstige etterige ontsteking die kan leiden tot de dood van het dier. Zie ook het lemma ''scherp inhebben (ijzer)'' in wbd I.3, blz. 471-472. [N 3A, 93; A 48A, 53]
I-11
|
| 17726 |
scherp kijken |
scherp kijken:
sjèèrp kieke (L318b Tungelroy),
staren:
stare (L318b Tungelroy)
|
kijken: scherp kijken [miere, blieke] [N 10 (1961)]
III-1-1
|
| 17801 |
scherp luisteren |
luisteren:
loestere (L318b Tungelroy)
|
[N 84 (1981)]
III-1-1
|
| 19403 |
scherp, snede |
het scherp:
sjerp (L318b Tungelroy),
waad:
waad (L318b Tungelroy),
zwaard:
zwaard (L318b Tungelroy)
|
De snijkant van een mes (snee, scherp, waad) [N 79 (1979)]
III-2-1
|