| 24481 |
struik (alg.) |
struik:
straok (P121p Ulbeek)
|
struik [ZND 32 (1939)]
III-4-3
|
| 26613 |
stuifmeel, stofmeel |
stubmeel:
stø̜p[meel] (P121p Ulbeek
[(1/100)]
)
|
Dat gedeelte van het meel dat tijdens het malen verloren gaat en dus in mindering komt van hetgeen de molenaar moet afleveren. Het woordtype stofloon is te verklaren uit het feit dat in Belgisch Limburg de meeste molenaars geen onderscheid maken tussen ɛstofmeelɛ en ɛschepmeelɛ. Meestal worden beide samengeteld zodat één grotere hoeveelheid ontstaat die van het meel mag worden afgehouden. Zie ook de toelichting bij het lemma ɛschepmeelɛ. In Q 204a werd het stuifmeel als veevoer (beestengoed: ɛbīštǝgōtɛ) of als ɛfiltermeelɛ gebruikt. Achter de plaatscodes is, voor zover opgegeven, tussen haakjes vermeld hoeveel stuifmeel per honderd kilo meel in de betreffende plaats wordt berekend. De woorddelen -ømeelŋ en ømolenŋ- zijn fonetisch gedocumenteerd in de lemmata ɛmeelɛ respectievelijk ɛmolenɛ.' [N O, 37g; JG 1a; JG 1b; Jan 269; Coe 251; Grof 290; A 42A, 48 add.; JG 1c add.; JG 2c add.]
II-3
|
| 33230 |
suikerbiet |
suikerbiet:
sukǝrbēt (P121p Ulbeek)
|
Beta vulgaris L. subsp. vulgaris, var. altissima. De suikerbiet is een veredeling van de voederbiet met een groot aandeel suikers in de vaste bestanddelen en dateert van het begin van de twintigste eeuw. De knol groeit helemaal onder de grond en gedijt het best op kleigronden. Het is één van de belangrijkste cultuurgewassen op de leemhoudende gronden in Limburg en levert de grondstoffen voor de stroopfabricage en voor de suikerindustrie in Haspengouw. De volgorde van de varianten is zoals steeds eerst naar het tweede element (biet, kroot, enz.); daarbinnen naar de varianten van suiker-; naar het vocalisme zijn in dit eerst lid drie groepen te onderscheiden, die wijzen op verschillende ontleningslagen, corresponderend aan de Nederlandse (ø̜i̯) van ɛsuikerɛ, aan de Duitse (u) van ɛZuckerɛ en aan de Franse (y) van ɛsucreɛ. [N 12, 37; N 12A, 2; A 13, 2c; A 49, 3; L B2, 361; L 43, 4a; R 3, 97; monogr.; add. uit JG 1b]
I-5
|
| 20543 |
suikerklontje |
klot:
klot (suiker) (P121p Ulbeek),
klot soeker (P121p Ulbeek)
|
een ander woord voor kluit: klontje suiker [ZND 28 (1938)]
III-2-3
|
| 19667 |
tafel |
tafel:
toͅfəl (P121p Ulbeek, ...
P121p Ulbeek)
|
de tafel afvagen [ZND 32 (1939)] || een schoon tafel krassen (met een spijker, enz.) [ZND 28 (1938)]
III-2-1
|
| 24727 |
takken (coll.) |
kop:
kop (P121p Ulbeek),
krop:
krop (P121p Ulbeek)
|
takken, coll. [ZND 35 (1941)]
III-4-3
|
| 33777 |
tand, tanden |
tand(en):
tā.nt (P121p Ulbeek
[(mv tān)]
)
|
Achter het codenummer van de plaats is de meervoudsvorm vermeld. Voor een aantal plaatsen beschikken wij evenwel alleen over de enkel- of meervoudsvorm; deze laatste citeren wij als eerste. [JG 1a, 1b; N 8, 17]
I-9
|
| 18068 |
tandpijn |
pijn in zijn tanden:
pijn in m`n taan (P121p Ulbeek),
tandpijn:
tandpijn (P121p Ulbeek, ...
P121p Ulbeek,
P121p Ulbeek)
|
ik heb tandpijn [ZND 34 (1940)] || Kiespijn. Ik heb kiespijn. [Lk 05 (1955)]
III-1-2
|
| 20357 |
tante |
meetje:
vroeger wel cf. VD s.v. "IV. mee"(gew.) oude vrouw; cf. WNT s.v. "meken"= dim. van "mee"als een term voor grootmoeder, oude vrouweens: -
meeke (P121p Ulbeek),
tante:
tante (P121p Ulbeek)
|
tante (moei) [ZND 11 (1925)]
III-2-2
|
| 32620 |
tap van de houten gierton |
bom:
bom (P121p Ulbeek),
stop:
stop (P121p Ulbeek)
|
De in dit lemma verenigde termen hebben wel alle betrekking op de regelbare uitlaat van de oude houten gierton. Sommige lijken vooral de opening aan te duiden, terwijl de meeste wijzen op het voorwerp en/of het mechaniek waarmee de ton van achteren geopend en gesloten werd. Dat kon een oude (bier)kraan met een doorboorde draaistop zijn, maar ook een stop, pin of prop, die soms met behulp van een hefboom, een wipconstructie of met een stuk touw of ijzerdraad uit de uitlaatopening getrokken werd. Termen die vooral de hefboom e.d. lijken te betreffen, zijn aan het einde van dit lemma bijeengezet. [JG 1a + 1b; N P, 6 add.; N 11A, 53e + f; monogr.]
I-1
|