| 32684 |
koppelhaak, koppelketting |
trekel/trikkel:
trī.kǝl (P121p Ulbeek)
|
De in dit lemma verenigde termen betreffen het verbindingsstuk ( + evt. onderdelen) tussen het zwenghout van het trekdier en de kam of stelboog. Dat was meestal - en vooral bij de oude voetploeg - een korte ketting met een haak aan de uiteinden. Vaak echter bestond dit koppelstuk uit twee haken, twee ringen of een haak en een ring die onderling door een draaihaak verbonden waren, of kon volstaan worden met een haak, een open schakel of een ring zonder meer. Bij de latere ijzeren wentelploeg met voorkar kon het zwenghout rechtstreeks aan de haak van de stelboog worden vastgemaakt. Sommige opgaven benoemen dan ook de vaste haak die deel uitmaakt van de grindelstang ofwel de tot de breedteregeling behorende beweegbare haak. De bovengenoemde of een daarop gelijkende ketting werd - en enkele van de onderstaande termen wijzen daar al op - eveneens gebruikt om de eg met het zwenghout te verbinden. Men zie daarom ook het lemma Egketting ca. [JG 1b + 1e + 2c; JG 2b-4, 2c; N 11, 35; N 11 A, 95b + 99c]
I-1
|
| 19325 |
koppig |
koppig:
ook materiaal znd 28, 31
keppig (P121p Ulbeek),
kēūppig (P121p Ulbeek),
köpig (P121p Ulbeek)
|
koppig [ZND 01 (1922)]
III-1-4
|
| 33964 |
kordeel, hotlijn |
kordeel:
kǝrdęlj (P121p Ulbeek)
|
Riem die of touw dat aan de korte teugel (cf. lemma Loenje) is vastgemaakt en door de voerman in de hand gehouden wordt. Als de voerman aan die lijn trekt, draait het paard naar links (haar), als hij er zachte rukjes aan geeft, draait het paard naar rechts (hot). Meestal wordt de gewenste richting van het paard echter vooral met commando''s aangegeven. [JG 1a, 1b; N 13, 29 en 32]
I-10
|
| 20109 |
korenbloem |
blauwe kol:
blǫu̯ǝ kol (P121p Ulbeek),
blauwe kolbloem:
blō kǫlblum (P121p Ulbeek),
kolbloem:
kǫlblum (P121p Ulbeek),
korenbloem:
kōǝnblǫm (P121p Ulbeek)
|
Centaurea Cyanus L. Een niet meer zo algemeen voorkomende plant met blauwe bloemen, een spinselachtig behaarde stengel en dunne lancetvormige bladeren, die groeit in korenvelden, op zandgronden en in bermen. De plant bloeit van juni tot augustus en varieert in hoogte van 30 tot 60 cm. [A 13, 14; L 34, 31; monogr.; add. uit JG 1b]
I-5
|
| 33092 |
korenmijt zetten |
maken:
mǭ.kǝ (P121p Ulbeek)
|
Het maken van de korenmijt. Zie de toelichting bij het lemma ''buitenstaande korenmijt'' (5.1.18). Het object van de overgankelijke werkwoorden is steeds: een korenmijt, of, kortweg, koren. [N 15, 44; JG 1a, 1b; monogr.]
I-4
|
| 24539 |
kornoelje (alg.) |
konkernol:
koenkernoel (P121p Ulbeek)
|
kornoelje [ZND 01 (1922)]
III-4-3
|
| 21500 |
korporaal |
korporaal:
keprool (P121p Ulbeek)
|
korporaal [ZND 36 (1941)]
III-3-1
|
| 18013 |
kortademig |
dempig:
dempig (P121p Ulbeek)
|
hij is dempig (kan moeilijk ademen) [ZND 23 (1937)]
III-1-2
|
| 18287 |
korte broek |
korte broek:
een kotte broek (P121p Ulbeek, ...
P121p Ulbeek)
|
korte broek (hoe heet ...?) [ZND 22 (1936)]
III-1-3
|
| 18216 |
korte laars |
stramp:
-> e paor strampe.
stramp (P121p Ulbeek)
|
Laars, een paar laarzen (laars die alleen het been bedekt tussen enkel en knie) [ZND 37 (1941)]
III-1-3
|