| 17949 |
op de tenen lopen |
op de tenen lopen:
op de tiène loupe (Q101p Valkenburg),
op zijn tenen lopen:
op zn tene loupen (Q101p Valkenburg),
tenen lopen:
tĕne loupe (Q101p Valkenburg)
|
lopen: op zijn tenen lopen [op zn vurvoete] [N 10 (1961)]
III-1-2
|
| 33218 |
op een hoop gooien |
een mijt maken:
ǝn mīt mākǝ (Q101p Valkenburg)
|
Het uitstorten van de aardappelen in de kuil. [N 12, 29; monogr.]
I-5
|
| 17934 |
op een sukkeldrafje lopen |
langzaam draven:
laŋksām drāvǝ (Q101p Valkenburg),
op zijn gemak lopen:
op zen gemaak loupe (Q101p Valkenburg),
schokken:
sjōēke (Q101p Valkenburg),
sukkelend lopen:
sükkelend loupen (Q101p Valkenburg)
|
[N 8, 81a, 81d en 83]lopen: op een sukkeldrafje lopen [schokke, op n schökske loope] [N 10 (1961)]
I-9, III-1-2
|
| 32922 |
op heukelingen zetten, zwelen |
hopperen:
hȳpǝlǝ (Q101p Valkenburg),
ophopperen:
ǫphypǝlǝ (Q101p Valkenburg)
|
Het bijeenwerken van de langwerpige heuveltjes tot de kleinste soort hopen: heukelingen of heukels. Het voorwerp van de overgankelijke werkwoorden is steeds: hooi. Wanneer het resultaat van de handeling, i.c. de heukeling, in het woordtype voorkomt, wordt steeds door middel van (...) verwezen naar de woordtypen van het lemma ''heukeling''. Om de vergelijking te vergemakkelijken is in dit lemma dezelfde volgorde van woordtypen of afleidingen daarvan aangehouden als in het lemma ''heukeling''. In dit en in de volgende lemma''s komen het woordtype opper en de afleidingen daarvan, zoals opperen, voor. Het type kent een achttal mogelijke typevarianten die onderling geen voorkeursvolgorde hebben: opper, upper, oppel, uppel, hopper, hupper, hoppel, huppel. In dit en in de volgende lemma''s zijn de vormen met en zonder begin-h als aparte woordtypen behandeld; de andere vormen staan steeds in dezelfde volgorde. De kaarten 39, 41 en 43, respectievelijk "op heukelingen zetten", "op hopen zetten" en "op oppers zetten" hebben alle drie dezelfde opbouw, die weer in verband staat met de opbouw van de kaarten 40, 42 en 44: "heukeling", "hoop" en "opper". Voor deze zes kaarten zijn ook dezelfde symbolen voor gelijke opgaven gebruikt. [N 14, 103; JG 1a, 1a, 1c; monogr.]
I-3
|
| 33851 |
op hol slaan |
op (de) loop gaan:
ǫp ˲dǝ lø̜i̯p gōn (Q101p Valkenburg)
|
Aan het hollen gaan, niet meer aan het commando gehoorzamen. [JG 1a, 1b; N 8, 81f]
I-9
|
| 32927 |
op oppers zetten, opperen |
op hopen zetten:
ǫp [hopen] ˲zętǝ (Q101p Valkenburg)
|
Het bijeenwerken in de grootste soort hooihopen, oppers, die in het veld en direct op de grond, worden gemaakt; ze kunnen wel tot 3 meter hoog worden opgezet. Het voorwerp van de overgankelijke werkwoorden is steeds: hooi. Wanneer het resultaat van de handeling, i.c. de opper, in het woordtype voorkomt, wordt steeds door middel van ø...ŋ verwezen naar de woordtypen van het lemma ''opper''. Om de vergelijking te vergemakkelijken is in dit lemma dezelfde volgorde van woordtypen of afleidingen daarvan aangehouden als in het lemma ''opper''.' [N 14, 111; JG 1a, 1b; monogr.]
I-3
|
| 23675 |
op retraite gaan |
in retraite (fr.) gaan:
in retraet gaon (Q101p Valkenburg),
in retraite (fr.) zijn:
in retraet zin (Q101p Valkenburg)
|
In retraite gaan, in retraite zijn. [N 96B (1989)]
III-3-3
|
| 32920 |
op rijen zetten |
bijeenreken:
bęi̯ē.rē̜kǝ (Q101p Valkenburg),
op een strouw leggen:
ǫp ǝn [strouw] liǝgǝ (Q101p Valkenburg)
|
Het uitgespreide gras dat de eerste droging heeft ondergaan bijeenwerken tot rijen of langwerpige heuveltjes. Het voorwerp van de overgankelijke werkwoorden is steeds: hooi of gras. Wanneer het resultaat van de handeling, i.c. de rij, in het woordtype voorkomt, wordt steeds door middel van (...) verwezen naar de woordtypen van het lemma ''rij, wiers''. Om de vergelijking te vergemakkelijken is in dit lemma dezelfde volgorde van woordtypen of afleidingen daarvan aangehouden als in het lemma ''rij, wiers''. Achter in het lemma staan dan de werkwoorden bijeen die geen formeel verband met de benamingen voor de rij hebben. De kaart bevat de denominatieven van de heteroniemen voor rij, wiers en de werkwoordelijke uitdrukkingen met die heteroniemen, ook geordend zoals in het lemma ''rij, wiers''. [N 14, 100; JG 1b, 1c, 2c; A 10, 18; L 38, 36; monogr.]
I-3
|
| 29978 |
op steigerhoogte |
op stellinghoogte:
ǫp štęleŋhø̄ǝx˱dǝ (Q101p Valkenburg)
|
Gezegd van metselwerk dat zover is gevorderd, dat men gebruik moet gaan maken van een steiger of de bestaande steiger moet gaan verhogen. [N 31, 46b; monogr.]
II-9
|
| 22368 |
op stelten lopen |
op stelten lopen:
op sjtelte loupe (Q101p Valkenburg)
|
stelten [op ~ loopen] [SGV (1914)]
III-3-2
|