| 24330 |
werpen van jongen |
jongelen:
jungele (Q101p Valkenburg)
|
Hoe noemt u een jong ter wereld brengen (jongen, moederen) [N 83 (1981)]
III-4-2
|
| 26297 |
wervel |
wervel:
wervǝl (Q101p Valkenburg)
|
Blokje hout, dat draaibaar om een spijker op de kozijnstijl is aangebracht en dient om deuren van kastjes en schuurtjes gesloten te houden. In het gebied rond Weert werd het ook voor vensterluiken gebruikt. Zie ook 'Limburgs Idioticon', pag. 291, s.v. 'wölverke', het, ø̄Nachtslotje. 't Is de kantuitspraak van wervelke. Geh. St-Truiden.ø̄ [A 27, 32a-b; monogr.]
II-9
|
| 25135 |
wervelwind |
stuifwind:
stoĕfwind (Q101p Valkenburg),
toervelwind:
toervelwind (Q101p Valkenburg),
wervelwind:
wervelwind (Q101p Valkenburg),
windhoos:
windhoos (Q101p Valkenburg)
|
Hoe noemt men een ronddraaiende wind, die stof en zand van de grond doet opwervelen of water als een zuil omhoogzuigt? [DC 30 (1958)] || wervelwind [SGV (1914)] || wervelwind [hauwmauw, remouw, hauw, ow, mouwmeuke, windroes] [N 22 (1963)]
III-4-4
|
| 24399 |
wesp |
wesp:
wesp (Q101p Valkenburg, ...
Q101p Valkenburg),
wèsp (Q101p Valkenburg, ...
Q101p Valkenburg)
|
wesp [DC 09 (1940)], [SGV (1914)]
III-4-2
|
| 30848 |
wetsteen |
slijpsteen:
šlīpštęi̯n (Q101p Valkenburg)
|
De doorgaans in flauw-ovale punten uitlopende, platte korund (carborundum) steen van ongeveer 20-30 cm. lang, waarmee de zeis of de zicht gewet wordt in het veld. Zie de toelichting bij het lemma ''strekel'' en de algemene toelichting bij deze paragraaf. Daar het (oude) onderscheid tussen beide instrumenten (voornamelijk) in het materiaal lag, konden de opgaven met het element -steen hier worden ondergebracht. Niet altijd was de wetsteen van de industriële carborundum-steen vervaardigd. De zegsman van L 434 voegt toe dat de wetsteen gewoonlijk een stuk harde Naamse steen was; die van L 269 en Q 101 dat het een stuk leisteen was en soms gebruikte men een stuk dakpan (zie het betreffende woordtype). Aangaande het onderscheid tussen de kennelijk naast elkaar gebruikte wetsteen en cementen strekel, merkt de zegsman van L 313 nog op dat "de wetsteen korter (is) dan de cementen strekel en wordt gebruikt als de zeis te bot is om ze te wetten (sc. met de strekel) en nog te scherp om ze te haren". Zie verder de toelichting bij het lemma ''slijpbus''.' [N 18, 82; N 18, 80 add.; N 14, 131 add.; N 15 add.; JG 1a, 1b, 1d; A 4, 28f; A 23, 16II; L 20, 28f; Gwn 7, add.; monogr.]
I-3
|
| 24408 |
wezel |
wezel:
wezel (Q101p Valkenburg, ...
Q101p Valkenburg,
Q101p Valkenburg,
Q101p Valkenburg),
De boeren hebben gaarne dat er een wezel in hunne schuren woont ter verdelging van ratten en muizen.
wezel (Q101p Valkenburg)
|
wezel [DC 07 (1939)], [SGV (1914)]
III-4-2
|
| 17864 |
wiebelen |
wiebelen:
wiebele (Q101p Valkenburg)
|
Wiebelen: onvast heen en weer bewegen (wiebelen, kwikken, kwikkelen, wiegelen). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 33300 |
wieden, algemeen |
geden:
giǝ (Q101p Valkenburg),
gē̜ǝ (Q101p Valkenburg),
uittrekken:
ūttrękǝ (Q101p Valkenburg),
wieden:
wii̯ǝ (Q101p Valkenburg)
|
Onkruid bestrijden in het algemeen, ongeacht de manier waarop of het gereedschap waarmee dat gebeurt. Vergelijk ook de meer specifieke handelingen in de andere lemmaɛs van deze paragraaf. De benamingen voor het object onkruid, dat in de woordtypen tussen haken is geplaatst, vindt men in het lemma Onkruid, Algemeen. [N 15, 2; N Q, 11b; JG 1a, 1b, 2c; A 47, 11b; L B2, 272; L 8, 92; S 43, Wi 39; monogr.; add. uit N 18, 8b; A 39, 1b]
I-5
|
| 33303 |
wiedschopje |
schupje:
šø̜pkǝ (Q101p Valkenburg)
|
Klein schepje met handvat, voor het af- en/of uitsteken van onkruid; soms ook gebruikt om voer voor kleinvee uit te steken of om te poten. Voor het type scheven, zie het lemma Paardebloem. [N 18, 53; monogr.; add. uit N 18, 18b; GV, K7]
I-5
|
| 19969 |
wieg |
wieg:
weeg (Q101p Valkenburg, ...
Q101p Valkenburg)
|
wieg [SGV (1914)] || wieg; bak- of mandvormig ledikantje voor zeer kleine kinderen [wieg, krib, zuus] [N 86 (1981)]
III-2-2
|