| 33290 |
hede, vlas- of hennepafval |
werk:
wɛrk (Q101p Valkenburg)
|
Rap en bodde bestaat uit langere vezels en kort lint dat bij het zwingelen of hekelen achterblijft en waarvan grof linnen wordt gemaakt; scheven bestaat uit alleen de bastdeeltjes. [L 43, 3; S 13; monogr.]
I-5
|
| 24988 |
heen en weer (bewegen) |
dazelen:
hèè doozelt (Q101p Valkenburg),
heen en weer:
hae löp heen en weer (Q101p Valkenburg),
op en af:
hae löp op en aa‧f (Q101p Valkenburg, ...
Q101p Valkenburg,
Q101p Valkenburg),
op en aaf laupe (Q101p Valkenburg),
op en aaf loupe (Q101p Valkenburg),
op en af trampelen:
hèè trampelt (op en aaf) (Q101p Valkenburg)
|
heen en weer lopen [op en aaf lope] [N 07 (1961)]
III-4-4
|
| 17865 |
heen en weer schuiven |
wemelen:
wiemele (Q101p Valkenburg)
|
Heen en weer schuiven (winaauwen, wiemelen). [N 84 (1981)]
III-1-2
|
| 21285 |
heer |
heer:
hi.ər (Q101p Valkenburg)
|
heer [RND]
III-3-1
|
| 33329 |
heerboer |
eigenaar:
ęi̯gǝnɛ̄r (Q101p Valkenburg)
|
Eigenaar van een groot boerenbedrijf, van minstens 100 ha, zo wordt wel opgegeven, die zijn bedrijf heeft geërfd of gekocht. In raderboer is rader, "wielen" als pars pro toto op te vatten voor "wagens": een boer die veel wagens bezit. [A 10, 2c; monogr.]
I-6
|
| 24607 |
heermoes |
kattenstaart:
-
kattestart (Q101p Valkenburg),
kattestaart:
katǝštart (Q101p Valkenburg),
paard(s)staart:
pɛ̄rstart (Q101p Valkenburg),
paardsstaart:
-
pèèrsstart (Q101p Valkenburg)
|
Equisetum arvense L. [DC 17 (1949)] || Equisetum arvense L. Zeer algemeen voorkomend onkruid uit de paardestaart-familie (Equisetum L.) op bouwland, grasland, tuinen en bermen met een rechtopstaande holle stengel, die geleed is en gemakkelijk uiteen te trekken. Op de grens van de afzonderlijke leden bevindt zich een krans van schubben, die de bladeren vertegenwoordigen. Deze sporenplant bloeit van april tot mei en varieert in hoogte van 10 tot 80 cm. In het algemeen bekender onder de familienaam paardestaart. L 214a: "De volksmond zegt dat onderaan de wortel van de katǝstart een gouden knøpkǝ zit." L 250: "Gedroogde blaadjes worden als medicinale thee gebruikt bij pijnlijke urinelozing." De samenstellingen met -staarts zijn verschoven vormen van staart; vergelijk het lemma Ploegstraat in aflevering I.1, blz. 62. [A 17, 5; A 49B, 4; monogr.]
I-5, III-4-3
|
| 18015 |
hees, schor |
gaars:
gaarsch zin (Q101p Valkenburg),
gaarsj (Q101p Valkenburg, ...
Q101p Valkenburg),
hees:
heesch zin (Q101p Valkenburg),
heisch (Q101p Valkenburg),
heisj zeen (Q101p Valkenburg)
|
hees [SGV (1914)] || schor, schor zijn [ruigsen, hees, gees zijn] [N 10 (1961)]
III-1-2
|
| 24168 |
heggenmus |
grijsje:
grieske (Q101p Valkenburg),
heggenmus:
hēggëmeùsj (Q101p Valkenburg),
hèGGemösj (Q101p Valkenburg),
hegmus:
hekmusch (Q101p Valkenburg)
|
heggemus (14,5 overal bekend; grauw, zit graag onder en in heggen; nestje heeft mos binnenin; blauwe eitjes; zang helder krinkelend, ook s winters [N 09 (1961)] || Hoe heet de heggemusch? [DC 06 (1938)]
III-4-1
|
| 24600 |
heggenrank |
rierank:
-
rierank (Q101p Valkenburg),
bryonia dioica
rierank (Q101p Valkenburg)
|
heggerank
III-4-3
|
| 19539 |
heibezem |
heibezem:
heibessem (Q101p Valkenburg)
|
bezem gemaakt van heitakjes (heiwasser, heibezem) [N 20 (zj)]
III-2-1
|