e-WLD begrippen 

 
 
Filteren... plaats=Valkenburg

Overzicht

BegripTrefwoord: dialectopgave (plaats)Omschrijving
het paard met een enkele lijn leiden enkel lijntje: ɛŋkǝl lintšǝ (Valkenburg), op de stoklijn varen: op ˲dǝ štǫklin vārǝ (Valkenburg) Het paard mennen met een lijn die uit twee delen bestaat, één dat via de rug van het paard de twee uiteinden van het gebit verbindt (cf. lemma Loenje), en een enkele lijn die aan het achterste einde van de eerste bevestigd is (cf. lemma Kordeel, Hotlijn). Die enkele lijn, het kordeel, houdt de voerman in de hand. Om het paard links te doen afslaan, houdt hij die strak gespannen; om het rechts te doen afzwenken, trekt hij met kleine schokjes (stuiklijn). Werkwoorden zoals varen en leiden werden niet door alle corresponenten gegeven. [JG 1b; N 8, 101a; N 13, 29; monogr.] I-10
het paard wennen aan tuig en arbeid aanspannen: ānšpanǝ (Valkenburg) [N 8, 99] I-9
het schuifje krijgen het schuifje krijgen: t sjuufke kriege (Valkenburg) Het gebruik om het schuifblad in de biechtstoel te sluiten wanneer de biecht wordt uitgesteld en de biechteling niet geholpen kan worden omdat er redenen zijn om aan het berouw of aan het vervullen van de voldoening te twijfelen [het deurken/vensterken kr [N 96D (1989)] III-3-3
het volle bedrag de hele roffel: den heile roefel (Valkenburg), santenkraam: Van Dale: santenkraam.  santekroam (Valkenburg) volle bedrag, de gehele som, zonder korting [de hele poet, de volle roefel, de hele paaj?] [N 21 (1963)] III-3-1
het vuur aansteken aanstoken: aansjteuke (Valkenburg) aanstoken [SGV (1914)] III-2-1
het vuur doven de ameren derin laten: (aomere = as).  de aomere derin laote (Valkenburg), laten uitdoven: laote oetdouve (Valkenburg), laten uitgaan: laote oetgaon (Valkenburg), loaten oetgoon (Valkenburg), ps. boven de a en o (van ...gaon) moeten nog een punten staan; deze combinatieletters kan ik niet maken; omspelling Å en Ø?  et vuur laote oetgaon (Valkenburg), uitdoen: oetdaon (Valkenburg), uitgaan: et vuur geit oet (Valkenburg), oetgoon (Valkenburg), uitmaken: ps. boven de a (van make) moet nog een punt staan; deze combinatieletter kan ik niet maken; omspelling Å?  et vuur oet make (Valkenburg) doven, laten uitgaan, gezegd van vuur in de kachel [N 07 (1961)] III-2-1
het vuur wijden op paaszaterdag vuurwijding: vuurwiejing (Valkenburg) Het gebruik om op Paaszaterdag het vuur te wijden. [N 96C (1989)] III-3-3
het zielboek aflezen de doden voorlezen: de doa veurlaeze (Valkenburg) Het zielenboek aflezen. [N 96B (1989)] III-3-3
hete bliksem appelenprul: appleprul (Valkenburg), hete bliksem: heite bliksem (Valkenburg), Eigen phonetische  heite blieksəm (Valkenburg) middagspijs uit samengekookte appels en aardappels || Stamppot van appelen en aardappelen (appelprul, hemel en aarde, hete bleksem, onder en boven de tafel, hoog en laag?) [N 16 (1962)] III-2-3
heten heten: heisje (Valkenburg, ... ), heisjə (Valkenburg) heeten [SGV (1914)], [ZND 25 (1937)] || heten [DC 37 (1964)] III-2-2