| 33327 |
u-vormige hoeve |
winning:
veneŋ (Q080p Vliermaal)
|
De bebouwing ligt in hoefijzervorm; de binnenplaats is aan drie zijden gesloten door woonhuis, stallen en schuren. Enkele opgaven komen overeen met de algemene benaming voor de boerderij; ter plekke is dan de U-vormige bouw de algemeen gebruikelijke. Voor de fonetische documentatie van deze gevallen wordt verwezen naar het lemma "boerderij, algemeen" (1.1.1). Zie kaart 4, het Ten Geleide van deze aflevering en afbeelding 5. [N 4A, 3]
I-6
|
| 33597 |
ui, ajuin |
un:
y.n (Q080p Vliermaal),
yn (Q080p Vliermaal)
|
ajuin [ZND 01 (1922)] || ajuin (sg) [Goossens 1b (1960)]
I-7
|
| 33788 |
uier |
uier:
ø̜̄r (Q080p Vliermaal, ...
Q080p Vliermaal),
˙ø̜̄r (Q080p Vliermaal)
|
[JG, 1b; A 30, 6e; L 49, 6e; N 8, 39a en 39b]De melkklier van de koe zoals zij zich uitwendig vertoont onder aan de buik. Op de kaart is het woordtype uier niet opgenomen. [JG 1a, 1b; Gwn V, 7; L 8, 24a; L 14, 27a; RND 127; S 38; Wi 51; monogr.] || Uier, alle tepels samen. [N 19, 19b; JG 1a, 1b]
I-11, I-12, I-9
|
| 34157 |
uieren |
avanceren:
avǝsiǝrt (Q080p Vliermaal),
zwellen:
zwęlt (Q080p Vliermaal)
|
Een zwellende uier krijgen in de draagtijd, gezegd van de koe. [N 3A, 35; A 9, 16; monogr.]
I-11
|
| 32709 |
uiteenploegen |
uitakkeren:
ǭǝ.t˱ákǝrǝ (Q080p Vliermaal)
|
Manier van ploegen (met een "enkele" ploeg), waarbij de voren in de richting van de zijkanten van de akker worden omgekeerd. Nadat men aan een van beide zijden de eerste voor heeft geploegd, laat men de ploeg slepend over de wendakker gaan naar de andere zijde, om daar de tweede voor te ploegen. Via de andere wendakker verplaatst men zich weer naar de overzijde. Achtereenvolgens ploegt men nu de 3e voor tegen de Ie, de 4e tegen de 2e, enz. Terwijl de sleepweg van de ploeg over de wendakkers steeds korter wordt, komen de beide voren dichter bij elkaar te liggen, totdat zij midden op de akker bij elkaar komen en daar een greppel of laagte vormen. Voor de termen aanschieten op de reen en op de reen beginnen zie men ook het lemma de eerste voor ploegen, onder C. [N 11, 48; N 11A, 121a; JG 1a + 1b; A 33, 1a + b; monogr.]
I-1
|
| 18573 |
uitgaanskleren |
goede kleren:
goei kleer (Q080p Vliermaal)
|
Uitgaanskleren. De kleren die men draagt als men uitgaat. [N 114 (2002)]
III-1-3
|
| 34169 |
uitgeteld zijn |
op het kalven zijn:
op het kalven zijn (Q080p Vliermaal)
|
De koe staat op het punt te gaan kalven. [N 3A, 43]
I-11
|
| 32967 |
uitkomen |
uitkomen:
ǭǝ.tkō.mǝ (Q080p Vliermaal)
|
Het boven de grond uitkomen van het gekiemde zaadkorreltje. [JG 1a, 1b; monogr.; add. uit S 17]
I-4
|
| 18311 |
uitneembaar frontje |
kraag:
kraag (Q080p Vliermaal)
|
frontje, uitneembaar ~ in de hals van een jurk [vestje, plastron] [N 24 (1964)]
III-1-3
|
| 22343 |
uitsliepen |
uitlachten:
imand oaitlāchtə (Q080p Vliermaal),
voor gek houden:
[vgl. G. Naert (1985), pag. 13 sub unica en vergissingen: voor gek houden].
imand v"r geͅk hāgə (Q080p Vliermaal)
|
Iemand uitslijpen (uitlachen door met de twee wijsvingers over elkaar te wrijven; wat wordt daarbij gezegd?) [ZND 06 (1924)]
III-3-2
|