| 28328 |
mijnblind |
kuilblind:
kulbleŋk (Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Julia])
|
Oogaandoening die zich uit in korte, rukkende bewegingen van het hoofd en de ogen (Nystagmus). Deze ziekte kwam vroeger als beroepsziekte, mogelijk veroorzaakt door intoxicatie van de hersenstam, bij mijnwerkers voor. Ook paarden die lang ondergronds waren, zouden deze ziekte kunnen krijgen. Een paard dat meer dan tien jaren ondergronds gewerkt had, zou volgens overlevering (z. Dieteren 1984 pag. 17) blind zijn. De informant uit Q 15 noemt het een sprookje dat de paarden ondergronds blind werden. Men moet wel onderscheid maken tussen blindheid en de ziekte Nystagmus. [N 95, 938; monogr.]
II-5
|
| 28200 |
mijnbrand |
kuilbrand:
kulbraŋk (Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Domaniale])
|
Brand in het ondergrondse gedeelte van een mijn. [N 95, 232]
II-5
|
| 27310 |
mijngas |
gas:
g˙ās (Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Willem-Sophia])
|
Een kleurloos, reukloos en smaakloos gas dat lichter is dan lucht, in bepaalde concentratie met lucht brandbaar of ontplofbaar en bij grote hoeveelheden verstikkend. Mijngas bevindt zich in de kool, het dak- en vloergesteente van de laag en in spleten en scheuren van het gesteente (MBK IV pag. 25). De term "gas" wordt in de Belgische mijnen slechts sporadisch gebruikt (Vanwonterghem pag. 114). [N 95, 229; monogr.; Vwo 336; Vwo 348]
II-5
|
| 28199 |
mijngasontploffing |
gasslag:
gāsšlāx (Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Domaniale])
|
Een ontploffing van mijngas. [N 95, 235; monogr.]
II-5
|
| 27554 |
mijnhorloge |
kuiluur:
k˙uluǝr (Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Laura, Julia])
|
[N 95, 67]
II-5
|
| 27912 |
mijnhout |
hout:
hōt (Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV])
|
Algemene benaming voor al het in de mijn gebruikte hout. De opgaven die een specifieke soort hout aanduiden, bijvoorbeeld "kophouten", "spitsen", etc., zijn verplaatst naar de desbetreffende lemmata. [N 95, 311; monogr.]
II-5
|
| 27704 |
mijnhoutterrein |
houtterrein:
hōttɛręjn (Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Eisden])
|
Terrein waar het hout ligt dat nodig is om de mijngangen te ondersteunen. [N 95, 36; monogr.]
II-5
|
| 27540 |
mijnkleding |
kuilkleder:
kulklęjǝr (Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Domaniale]),
kuilmontuur:
kulmantuǝr (Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Domaniale])
|
De benaming voor mijnkleren in het algemeen. Een informant uit Q 121 merkt op dat "kuilmontuur" de benaming was voor kleding die men ondergronds droeg. [N 95, 59; monogr.]
II-5
|
| 28309 |
mijnlocomotief |
loc:
lok (Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Wilhelmina]),
machine:
mašiŋ (Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Domaniale])
|
Locomotief voor het ondergronds bedrijf die wordt aangedreven door perslucht, elektriciteit of met behulp van een dieselmotor. De opgave "trolley" uit Q 12 voor de mijn in Eisden duidt een elektrische locomotief aan. [N 95, 700; monogr.; Vwo 283; Vwo 480; Vwo 481]
II-5
|
| 27790 |
mijnmeter |
mijnmeter:
męjnmę̄ǝter (Q117a Waubach
[(Laura / Julia)]
[Oranje-Nassau I, Oranje-Nassau III, Oranje-Nassau IV])
|
De mijnmeter voert in een mijn metingen uit en werkt details van het mijnplan uit. Vanwonterghem (pag. 114) spreekt van een beëdigd bediende die topografische opmetingen moet doen en ze op kaart moet uitwerken. Het woordtype "kettingtrekker" (Q 21), eigenlijk de benaming voor de hulp van de mijnmeter, werd op de mijn Maurits gebruikt als spotnaam voor de mijnmeter. Zie ook het lemma Hulp Van Mijnmeter. [N 95, 138; monogr.; Vwo 114; Vwo 154]
II-5
|