| 34308 |
vrouwelijk varken |
kriem:
krēm (Q278p Welkenraedt),
krīm (Q278p Welkenraedt),
zou:
zou̯ (Q278p Welkenraedt),
zoǝu̯ (Q278p Welkenraedt)
|
Vrouwelijk varken. Ten aanzien van gelt wordt opgemerkt dat het synoniem is met zeug (L 416), dat het een vrouwelijk, niet gedreven varken is (L 312, 353), dat het een vrouwelijk varken is dat niet dient voor de kweek (L 282, 286, 313, 315, 316, 354, 355, 356) of juist wel voor de kweek is bestemd (K 278). Verder kan het een oud woord zijn voor de zeug (L 354, 355) en kan het op een gesneden, vrouwelijk varken duiden (L 312). Oorspronkelijk duidde gelt op het gecastreerde vrouwelijk varken. In de loop van deze eeuw is men gelt ook gaan gebruiken voor het vrouwelijk varken. [L 20, 4a; L 14, 13; L 3, 2a; JG 1a, 1b, 1c, 1d, 2c; A 4, 4c; Wi 9; NE 1, 12; NE 2.I.8; AGV K1; R XII, 46; Gwn 5, 11; N M, 22 add.; N C, add.; Vld.; monogr.]
I-12
|
| 21920 |
vrouwelijke duif |
wijfje:
wiefke (Q278p Welkenraedt)
|
Een duivinne (vrouwelijke duif). [ZND 01u (1924)]
III-3-2
|
| 19961 |
vrouwelijke hond, teef |
foetel:
fūtəl (Q278p Welkenraedt, ...
Q278p Welkenraedt)
|
teef: een vrouwelijke hond [GV K (1935)] || vrouwelijke hond [ZND 03 (1923)]
III-2-1
|
| 20124 |
vrouwelijke kat |
moer:
moer (Q278p Welkenraedt)
|
vrouwelijke kat [ZND 27 (1938)]
III-2-1
|
| 34473 |
vrouwelijke kip |
hoen:
hōn (Q278p Welkenraedt),
hūn (Q278p Welkenraedt)
|
De hen is het wijfje van het tamme huishoen. [N 19, 37; Wi 13; Wi 14; Wi 17; NE II, 10; Gwn 5, 14; A 11, 1c; A6, 1b; L 6, 20a; L 22, 22; L 28, 35; L 42, 5; L 33, 20; L 34, 12; L 34, 13; JG 1a, 1b; S 14; L 1a-m; Vld.; monogr.]
I-12
|
| 25125 |
waaienx |
huilen:
dər weͅnk hult (Q278p Welkenraedt),
winden:
ət weͅnkt (Q278p Welkenraedt)
|
de wind huilt [ZND 13 (1925)] || het waait [ZND 13 (1925)]
III-4-4
|
| 20740 |
wafel |
wafel:
wafel (Q278p Welkenraedt)
|
wafel [ZND 08 (1925)]
III-2-3
|
| 32188 |
wagenmaker |
esser:
ęsǝr (Q278p Welkenraedt)
|
De algemene benaming voor de vakman die karren, wagens en wielen vervaardigt en herstelt. Het woord stelmaker was ook bekend bij de respondenten uit Tegelen (L 270), Weert (L 289), Neer (L 294), Montfort (L 382), Limbricht (L 434), Genhout (Q 19b), Doenrade (Q 27), Oirsbeek (Q 33), Maastricht (Q 95) en Klimmen (Q 111). Het werd in de dialecten van die plaatsen echter niet gebruikt. Sommige zegslieden merkten ervan op dat het woord alleen in het zuiden van Nederlands-Limburg in plaatsen langs de Duitse grens gebruikelijk was. Reparaties aan de houten onderdelen van karren en wagens konden niet alleen door de wagenmaker, maar ook door de timmerman/schrijnwerker worden uitgevoerd. Zegslieden uit de volgende plaatsen gaven dit antwoord: Nederweert (L 288), Helden (L 291), Heythuysen (L 292), Bocholt (L 317), Horn (L 325), Bree (L 360), Gerdingen (L 360a), Gruitrode (L 366), Kessenich (L 370), Maasbracht (L 377), Montfort (L 382), Meeswijk (L 424), Stein (Q 15), Geleen (Q 21), Schinnen ( 32), Nuth (Q 36), Amby (Q 102), Berg en Terblijt (Q 103), Margraten (Q 192) en Vijlen (Q 208). Defecte metalen onderdelen van karren en wagens werden doorgaans door de plaatselijke smid hersteld. Dit was het geval in: Blerick (L 269), Houtblerick (L 269a), Tegelen (L 270), Venlo (L 271), Helden (L 291), Heythuysen (L 292), Urmond (Q 14), Stein (Q 15), Schinveld (Q 30), Brunssum (Q 35), Maastricht (Q 95), Sibbe (Q 101a), Amby (Q 102) en Wittem (Q 204). In Waubach (Q 117a) werd dit werk door een bankwerker gedaan. Die noemde men schlosser (šlø̜sǝr). Zie ook het lemma ɛkoudsmidɛ in wld II.11, pag. 2.' [N G, 1a; N G, 2; Lu 5, 18a-b; A 27, 18a-b; RND 77; L 34, 18; monogr.]
II-12
|
| 19475 |
walmen |
zwademen:
šwāmə (Q278p Welkenraedt)
|
roken, walmen, gez. van een lamp [ZND 02 (1923)]
III-2-1
|
| 33631 |
waterput |
puts:
pø.ts (Q278p Welkenraedt)
|
[RND 08]
I-7
|